Wanneer je iets de eerste keer foutief opslaat, gaat het nog maar moeilijk uit je systeem. Ik spreek uit ervaring. Zo had ik in 2010 een training gericht op verandermanagement. We leerden daar meteen al tijdens de introductie dat ons brein op een voorspelbare wijze met veranderingen omgaat. Voorspelbaar in de zin dat er altijd een aantal fases doorlopen wordt:
- Loss — Verlies
- Doubt — Twijfel
- Discomfort — Ongemak
- Discovery — Ontdekking
- Understanding — Begrip
- Integration — Integratie
Tussen fase 3 en 4 is een zogenaamde gevarenzone, waarin het omslagpunt plaatsvindt. Daar wordt de keuze gemaakt om door te gaan naar fase 4 en de kansen te ontdekken die de verandering in zich heeft, of dat vrees je doet terugvallen naar fase 1.
Fase 1 is de fase waarin je geconfronteerd wordt met een verandering. In veel gevallen zullen mensen zich overvallen voelen. Het overheersende gevoel is dat van verlies. Je wordt uit je ‘comfortzone’ getrokken. Wanneer je mensen observeert die onverwachts een verandering aangekondigd krijgen, dan valt op dat ze dit vaak als verlamd ondergaan. Na de eerste schok krijgen ze de rest van de boodschap nog maar zelden mee. Ze zijn volop bezig het nieuws te verwerken. Als boodschapper heeft het weinig zin op dit moment veel informatie te geven om de mensen gerust te stellen. Dat kan men beter op een later tijdstip doen.
Om een pakkend beeld te geven van de primaire reactie van een persoon die in fase 1 te horen krijgt over een op handen zijnde verandering, kwam de trainer met het volgende op de proppen:
like a deer in the headlights
Mooi gevonden, maar ik verstond/vertaalde:
gelijk een dier in het hertelicht
Wat voor mij heel logisch is, want lang lang geleden toen ik nog heel heel klein jongetje was, ging ik een keer logeren bij een klasgenootje. ’s Avonds zag ik op zijn nachtkastje een klein beeldje staan. Het was een hert met een groot gewei. Hij had het gekregen van zijn grootvader die uit Oostenrijk kwam. Nadat het licht werd uitgedaan bleef het hert een zwak schijnsel afgegeven. Het was gemaakt van een bepaald soort materiaal dat nog een tijdlang blijft nagloeien. Later zag ik het vaker maar bijna altijd waren het dan religieuze voorstellingen. Niet bij mijn klasgenootje. Hij had een hert. En dat hert gaf licht in het donker. Sindsdien krijg ik dat niet meer uit mijn hoofd.
Vandaag was ik getuige van verscheidene dieren die als verstijfd naar onze projectmanager keken toen hij vlak voor de lunch een totaal onverwachte aankondiging deed. Het hertelicht moest ik er zelf bij denken. Maar dat was geen probleem.
~ ~ ~