Gister las ik een recensie over De man zonder ziekte, een nieuw boek door Arnon Grunberg. Het boek zelf heb ik nog niet gelezen, dus of ik het met de strekking van de recensie eens ben kan ik nu niet zeggen. Maar daar wil ik het ook niet over hebben. Tijdens het lezen viel me namelijk iets op waarvan ik niet weet of het me ergerde of dat ik me er hooguit over verbaasde. De eerste keer dat mijn wenkbrauwen zich lichtjes omhoog bewogen was bij de volgende passage:
Een kortschrijver is Grunberg nooit geweest. Dat leek ook lang de voornaamste zwakte van zijn schrijverschap. Aan elk boek zaten wel wat rafelrandjes, stukken die je geduld op de proef stelden. Het zoveelste hoerenbezoek in Blauwe maandagen, weer een zielloos gesprek in Figuranten, de eindeloze tocht door Namibië in Tirza – Grunberg neigt naar een oeverloosheid in zich waar je je soms doorheen moet werken.
Toevallig (of niet) heb ik alle drie vermelde boeken wel gelezen, en kon me niet herinneren dat ik dezelfde leeservaring qua wijdlopigheid had als vermeld door de recensent. Integendeel, ik had juist het idee dat het eerder een stijlfiguur was, gehanteerd door Grunberg om de lezer dieper de leefwereld van zijn personages in te trekken. Een eindeloze opsomming (zoveelste hoerenbezoek) of herhaling van schijnbaar identieke voorvallen (zielloze gesprekken) die bij nadere bestudering telkens ietwat afwijkend zijn, als ware het de minimale muziek van Philip Glass, waarin ook een lang aangehouden toon (eindeloze tocht) kenmerkend is.
Ik kan het wel waarderen wanneer een schrijver in plaats van kortweg te vermelden dat een personage vaak naar de hoeren gaat, de moeite neemt om keer op keer zo’n bezoek in het lopende verhaal te verwerken. Zodat je, net als de hoerenloper zelf, de opwinding gaat voelen wat aan elke bezoek vooraf gaat, met daarop volgend het gehele spectrum van voldoening tot teleurstelling van de daad zelf. En ongeacht de afloop je al weer snel gaat hunkeren naar een nieuw bezoek. Want was het goed, dan wil je nog een keer. Was het slecht, dan wil je nog een keer om het goede gevoel terug te krijgen.
Gelijk aan het eten van kersen, waarbij het ook maar moeilijk stoppen is. De verslaving wordt op deze manier begrijpelijk gemaakt. Het zoveelste beschreven hoerenbezoek dient als zodanig een doel.
Bij het verder lezen van de recensie sloeg de verbazing, of lichte ergernis toe, toen na de loftuitingen van de recensent aan het adres van dit nieuwe boek uitweidt over de gelaagdheid van de roman, en hoe het thema van ‘kijken en wegkijken’ consequent door het gehele verhaal wordt opgevoerd:
Die terugkerende motieven vestigen de aandacht op de beheersing van de vakman Grunberg. Hier is een schrijver aan het werk die alle touwtjes strak in handen heeft.
Kortom, de schrijver krijgt complimenten voor het toepassen van de techniek van herhaling, iets wat de recensent bij zijn vorige boeken nog veroordeelde met de term ‘oeverloosheid’. Het is voor mij in ieder geval aanleiding om het boek te bestellen en binnenkort te gaan lezen.
—
De man zonder ziekte
Arnon Grunberg
De bewuste recensie is geschreven door Arjen Fortuin en stond in het NRC van afgelopen vrijdag 25 mei.
Philip Glass
Minimal music
11 reacties
Helemaal mee eens, ook het laatste boek niet gelezen, wel de andere. Ik kan genieten van die ‘oeverloosheid’. Het levert vaak de nodige humor op. Ik vind het ontzettend lachwekkend. Die oeverloosheid is voor mij de reden Grunberg te lezen.
Ik heb dus precies hetzelfde. Zoals Grunberg bepaalde thema’s terug laat komen of er oeverloos op door kan gaan, kan mij ook erg bekoren. Hij doet dat namelijk subliem.
Elke dag een nieuwe blog, telkens net iets anders .… het is een idee, geïnspireerd op Grunberg.
Oeverloos, wat is dat een mooi woord, een meer zonder oevers is als de zee, oneindig.
Ik heb de recensie niet gelezen, evenals het boek, maar een blog als dit werkt altijd lustopwekkend.
Elk dag een nieuw blog, steeds bijna hetzelfde. Geïnspireerd door Grunberg…
Oeverloos, wat een prachtig woord. Een meer zonder oevers verword tot de oneindigheid van de zee …
De recensie heb ik niet gelezen, het boek ook niet. Mocht ik weer tijd hebben .….
In de recensie wordt oeverloos als iets negatiefs gebracht. Zelf zie ik dat niet noodzakelijk zo. Hoe jij het in jou ‘oeverloos-blog’ gebruikt heeft het wel een hele mooie betekenis.
Heb pas een lezing gehad van deze recensent over hoe je als beginnend auteur aandacht van recenten krijgt. Het was de meest deprimerende lezing ooit. Ik vind Grunberg fantastisch. Het heeft me jaren gekost eindelijk aan een van zijn boeken te beginnen, masr hij is de schrijver waar ik ooit in de U‑bahn in Berlijn zo om moest lachen dat uiteindelijk de hele coupé meelachte.
Haha, da’s niet erg complimenteus. Maar dan zal hij het ook wel niet verdiend hebben. In ieder geval vond ik dat hij Grunberg hier te kort deed, en zichzelf tegensprak. Leuk dat je ook Grunberg-fan bent, en van dat hardop lachen kan ik alleen maar zeggen dat het mij ook diverse keren is overkomen met zijn boeken.
Ik ben een groot fan van Grunberg, juist om zijn stijl. Dit doet hem tekort; ik ga het boek kopen.
Goed zo. Ik heb het ook al aangeschaft. Nu nog alleen tijd vinden om het te lezen 😉
Ik lees hem ook graag.
Een tijdlang heb ik minder van hem gelezen, maar nu heb ik de smaak weer te pakken.