In het jaar 1960 maak­te de Ame­ri­kaan­se schrij­ver John Stein­beck een rond­reis van bij­na elf weken door de Ver­e­nig­de Sta­ten. Hij was toen 58 jaar oud en vond het tijd wor­den om, na vele omzwer­vin­gen in aller­lei lan­den, nu eens zijn eigen geboor­te­land aan een nader onder­zoek te onder­wer­pen. Als reis­ge­zel­schap nam hij zijn hond mee, van­daar de titel ‘Tra­vels with Char­ley’ voor het boek wat uit deze trip resulteerde.

Al op de eer­ste pagina’s van het reis­ver­slag gaf Stein­beck aan waar­om hij het nodig vond deze expe­di­tie te onder­ne­men. Aller­eerst was daar de niet te stui­ten behoef­te om als­maar op pad te gaan. Het ont­brak hem aan het ver­mo­gen om het ergens lang op één plek uit te hou­den. Reeds van­af zijn vroeg­ste jeugd greep hij elke kans aan om er op uit te trek­ken. Het liefst naar het bui­ten­land. Maar juist door het con­ti­nu onder­weg zijn had hij het gevoel gekre­gen dat hij het con­tact met zijn eigen land was kwijt­ge­raakt. Hij moest opnieuw ont­dek­ken waar hij van­daan kwam. Of het land dat hij in zijn geheu­gen met zich mee­droeg nog wel het­zelf­de land was.

Thus I dis­co­ver­ed that I did not know my own coun­try. I, an Ame­ri­can wri­ter, wri­ting about Ame­ri­ca, was wor­king from memo­ry, and the memo­ry is at best a faul­ty, war­py reservoir.
[…]
So it was that I deter­mi­ned to look again, to try to redis­co­ver this mon­ster land.
[p.5 — Tra­vels with Char­ley — John Steinbeck]

Vijf­tig jaar nadat Stein­beck deze tocht had onder­no­men, onder­nam Geert Mak een soort­ge­lij­ke reis. Als Ame­ri­ka- en Stein­beck­lief­heb­ber greep hij deze kans aan om in de voet­spo­ren van de gro­te schrij­ver (win­naar van de Nobel­prijs in 1962) een tocht te onder­ne­men die hem door het meren­deel van de in totaal vijf­tig sta­ten zou voe­ren. Tege­lij­ker­tijd was Mak benieuwd in hoe­ver­re de bevin­din­gen van Stein­beck nog actu­eel waren. Wat zou een­zelf­de rit in 2010 hem doen zien wan­neer hij zou pro­be­ren stil te staan bij de plek­ken waar Stein­beck dat ook had gedaan?

Mak onder­nam deze tocht met zijn vrouw, maar dat komt niet in de titel van zijn boek ‘Rei­zen zon­der John’ terug. Deze titel slaat meer op het feit dat Mak gaan­de­weg ont­dek­te dat Stein­beck veel min­der zijn reis­ge­zel was dan hij op basis van zijn boek ‘Tra­vels with Char­ley’ mocht ver­wach­ten. Stein­beck bleek name­lijk com­ple­te stuk­ken van zijn reis afge­jak­kerd te heb­ben om maar weer snel zijn vrouw bij een tus­sen­stop te kun­nen ont­moe­ten. Dat kwam aan het licht tij­dens het nauw­ge­zet vol­gen van de beschre­ven rou­te en het ver­ge­lij­ken van bewaard geble­ven brie­ven die Stein­beck tij­dens de reis had geschreven.

Zelf ben ik sinds mijn eer­ste bezoek aan de VS in 1993 altijd gefas­ci­neerd geble­ven door dit land met zijn geva­ri­eer­de bevol­king. Fas­ci­na­tie met een men­ge­ling van bewon­de­ring en afkeer. Door­dat ik de kans heb gekre­gen van­we­ge mijn werk nog een vijf­tal keer het land opnieuw te kun­nen bezoe­ken en ook nog eens bij­na dage­lijks te maken heb met vele ame­ri­kaan­se col­le­ga’s, heb ik het idee rede­lijk op de hoog­te te zijn van hun cul­tuur. Toch blij­ven ze mij ver­ba­zen, en blijf ik daar­door geprik­keld om meer te weten te komen. Het boek van Geert Mak heb ik dan ook met­een aan­ge­schaft en uit­ge­le­zen. Ik kan het van har­te aanbevelen.

Met het werk van John Stein­beck was ik niet zo bekend. Vaag her­in­ner ik me ooit ‘Of Mice and Men’ gele­zen te heb­ben. Maar daar­van is niets blij­ven han­gen. Wel ben ik flink onder de indruk geraakt tij­dens het lezen van ‘The Gra­pes of Wrath’. De hier­in beschre­ven lot­ge­val­len van de fami­lie Joad die in de jaren ’30 van­uit Okla­ho­ma van­we­ge aan­hou­den­de enor­me stof­stor­men (‘Dust Bowl’) samen met ontel­baar vele ander migran­ten op de vlucht sloe­gen naar Cali­for­nië, lie­ten me tij­den niet meer los. Ener­zijds natuur­lijk van­we­ge de onmen­se­lij­ke ont­be­rin­gen die de vluch­te­lin­gen moesten door­staan, maar ander­zijds ook door de lite­rai­re schoon­heid waar­mee Stein­beck hun ver­haal op papier had gezet.

Het is dan ook niet meer dan logisch dat ik, inmid­dels nieuw­gie­rig gewor­den, het boek ‘Tra­vels with Char­ley’ snel had besteld, en er gis­ter­avond met­een in ben begon­nen nadat ik ‘Rei­zen zon­der John’ met een gevoel van bevre­di­ging en ver­za­di­ging iets­jes eer­der had dichtgeslagen.

~ ~ ~

Mijn bij­dra­ge voor #wot dd 30/8/2012
Wat is wot? => Wri­te on Thurs­day, een blo­gi­ni­ti­a­tief van Karin Ramaker

Deze week is het woord NIEUWSGIERIG:
wie graag iets wil weten ~ benieuwd, curi­eus, kijk­lus­tig, weet­gie­rig, onbescheiden