Gevaar
Nu was ik al nooit zo’n social media fanaat, maar zeker de afgelopen maanden waren m’n activiteiten op platforms zoals facebook en twitter sommige weken tot minder dan het minimale beperkt. Dat doet teveel werk(druk) met mij, schijnbaar.
Echter om nou te zeggen dat ik het gemist heb. Of dat ik last had van afkickverschijnselen. Nou nee. Eerder het tegenovergestelde. Het bracht rust in drukke tijden. Mijn iPhone was ineens weer gereduceerd tot zijn basisfunctie: een telefoon.
Toen ik eenmaal een paar dagen noodgedwongen de laatste updates van mijn (in veel gevallen) virtuele vrienden aan mij voorbij liet gaan, verdween daarna als vanzelf de haast dwangmatige routine om dat verspreid over vele momenten op een dag te doen. En wanneer je dan toch eens op een verloren ogenblik gedachteloos met je mobieltje in de hand de facebook app openklikte, dan vormde zich bijna meteen alsnog een gedachte. Eentje van, “What the heck” en de app werd weer weggeklikt. Om het verloren ogenblik anders in te vullen. Met bijvoorbeeld een korte powernap, of het maken van een wandeling buiten in de frisse lucht. Of zomaar. Met nietsdoen. Een tijdje wegstaren in de grote leegte. Het hoofd leeg laten stromen in plaats van nog voller te proppen met weinig ter zake doende data.
Vandaag las ik in de NRC van maandag 24 december vergelijkbare ervaringen in het artikel Homo digitalis mobilis: verslaafd, altijd en overal geschreven door Mark Hijink. Hij staat stil bij het binnenkort te verwachten rapport De zwarte kant van sociale media. Dit rapport wil meer aandacht geven aan de verslavende karakter van het huidige digitale tijdperk en hoe dit ons gedrag op een negatieve manier aan het veranderen is. Er worden tien gevaren van sociale media opgesomd:
- sociale media maken ons dom
- sociale media maken ons asociaal
- sociale media stimuleren verkokering en egotripperij
- sociale media maken ons geestesziek
- sociale media tasten het geheugen aan
- sociale media zijn manipulatief
- sociale media voeden Big Brother-situaties
- sociale media zetten aan tot terreur
- sociale media voeren sensatiezucht
- sociale media bedreigen privacy en creativiteit
Over de gevaren 1, 3, 4 en 5 had ik eerder dit jaar al het een en ander gelezen in het verontrustende boek The shallows: what the internet is doing to our brains door Nicolas Carr. Een boek dat ook in dit artikel wordt aangehaald. Hij beschrijft overtuigend hoe iedere keer weer dat er nieuwe communicatiemiddelen worden geïntroduceerd, dit ook leidt tot een verandering van hoe men de informatie tot zich neemt en in welke mate dit impact heeft op ons geheugen en brein.
Een ander boek dat vermeld wordt is Alone together door Sherry Turkle, een titel die op mijn nog te lezen lijstje staat. En naar aanleiding van dit artikel weer een aantal plaatsen gestegen is. Ik had er wel al over gelezen en ben geïntrigeerd door haar observaties over hoe vooral de altijd online zijnde jeugd enerzijds in staat is om enorme virtuele netwerken te onderhouden, maar anderzijds in de dagelijkse omgang emotioneel geblokkeerd is om zelfs het meeste simpele gesprek te kunnen voeren.
Of ik het verder met de teneur van het artikel en het nog te verschijnen rapport eens ben? Ik denk het wel. Er wordt verwezen naar de Slow Tech-beweging die pleit voor meer bedachtzaamheid in onze omgang met mobiel internet en social media. Wanneer ik om me heen kijk dan zie ik ook voldoende voorbeelden van mensen die volkomen opgesloten zitten in hun digitale wereldje. Waarvoor het welhaast een obsessie is om maar niets te missen. Terwijl dat onmogelijk is. Je mist altijd iets. Je kunt niet alles bijhouden.
Besef je dat eenmaal, dan is er wellicht ruimte geschapen voor wat meer afstand. En komt er wat tijd vrij. Om weer eens om je heen te kijken.
Reacties
Ik herken het wel, maar ik vind het ook een te zwartgallig beeld. Of althans, ik denk dat we de negatieve effecten kunnen voorkomen door duidelijke voorlichting, vooral van jongeren, door bewustwording. Door kinderen te laten zien wat belangrijk is, wat niet. Ik ga dat ‘slow tech’ eens opzoeken, klinkt goed.
Social media heeft mij heel veel gebracht, zowel privé als zakelijk. Maar ik wil dat mijn kinderen, die er nog meer mee opgroeien, begrijpen wat kan, en wat niet, wat belangrijk is en wat niet.
Het is zeker een zwartgallig beeld, en daarom doet het misschien zijn werk wel. Namelijk aanzetten om er bij stil te staan. Om er over na te denken, op te reageren.
Want natuurlijk heeft het digitale tijdperk en alle gemakken van het mobiele netwerk ons een hoop goeds gebracht.
Maar de bijkomende negatieve effecten zijn niet te ontkennen. En daar moet ook aandacht voor zijn. En juist door die dingen die jij noemt, bewustwording en voorlichting.
Ik vond het volgende artikel wat in mijn ogen een goede introductie geeft in het Slow Tech verhaal:
Slow Tech: An Idea Whose Time Has Come
alleen leggen ze op ’t eind wat mij betreft de verantwoordelijkheid iets te makkelijk bij de gebruikers:
.. ik kan oprecht zeggen dat ik niet verslaafd ben: ik weet nergens van, ben altijd de laatste die iets hoort/leest en last van afkickverschijnselen heb ik niet. ’t Is maar net hoe gevoelig je er voor bent en misschien heeft het ook wel met persoonlijkheid te maken. Ik heb geen idee hoeveel mensen hun ‘echte’ leven inruilen voor het virtuele, kan me ook niet voorstellen dat het mijzelf zou overkomen. Voor heel veel mensen kan het uitkomst bieden; ik vind social media minder oppervlakkig dan wordt beweerd en kan het een aanvulling zijn, een verrijking. Maar dat is persoonlijk. Wellicht denken anderen daar heel anders over.
Fijn voor je dat je niet verslaafd bent aan social media. Verslaafd zijn is sowieso iets wat je maar beter niet kunt zijn.
Sociale media is zeker een verrijking en ik zal ook niet beweren dat het alleen maar oppervlakkig is. Het gaat me meer om de tijd die mensen er aan besteden, en aan het dwangmatige karakter van het alsmaar online zijn om de laatste status updates niet te hoeven missen. Hoe dat meer en meer ten koste gaat, niet alleen van de contacten in het ‘echte’ leven, maar ook van het vermogen om info/data op te nemen. Dit vanwege de vluchtigheid van de info/data op het internet. De almaar kortere updates. Alles moet sneller, korter en liefst in pakkende soundbites.
Dat alles heeft impact. Welke? Dat weet ik ook niet precies. En hoeveel? Dat ligt inderdaad aan de mate waarin je jezelf overgeeft aan de digitale geneugten.
Een aantal jaren geleden werd mijn smartphone gestolen. Ik was in alle staten. Ineens afgesneden van alles terwijl ik in het buitenland zat. Na een paar dagen kwam er rust. Ik had ineens weer tijd voor boeken zonder de hele tijd op mijn telefoon te hoeven kijken. Inmiddels ben ik jaren verder. Ik vind Social Media nog steeds leuk. het heeft mij ook zoals Elja schrijft, veel gebracht. Ik heb er een aantal zeer bijzondere vriendschappen aan over gehouden. Echter, het nieuwe is er ook vanaf. En ik kan nu makkelijk zonder. Fijne dagen!
Ik vind social media ook leuk. Maar zeker niet het enige dat er is. Regelmatig (niet alleen noodgedwongen) schakel ik terug tot een soort van basis-niveau. Alleen ’s ochtends en ’s avonds even kijken. Om al het andere te blijven doen. Dikke boeken lezen, geconcentreerd schrijven, aandachtig muziek luisteren, en mensen in ’t echt ontmoeten. Dat soort dingen.
Jij ook nog fijne dagen gewenst.