Omdat ik al enkele weken heimelijk wist dat mijn zomervakantie hoogstwaarschijnlijk wat later dan gepland zou aanvangen wachtte ik nog even met het uitzoeken van een lekker dik boek. Ik had m’n zinnen al gezet op Murakami, dus koos ik alsnog voor hem, maar dan een dunner exemplaar. Nadat ik eerder ‘Norwegian Wood’ en ‘After the quake’ had gelezen, viel de keuze nu op ‘After dark’. En ik ben daar achteraf blij om.
Waarom dan?
Dit vanwege het feit dat mijn vorige leeservaring met Murakami geen overweldigende indruk had achtergelaten. Hoe enthousiast ik was geraakt tijdens het lezen van ‘Norwegian Wood’, zo weinig deed ‘After the quake’ met mij. De open vraag was nu welk van de twee boeken de uitzondering op de regel zou zijn. Na gister kan ik zeggen dat het voor mij ‘After the quake’ is. Door het lezen van ‘After dark’ heb ik weer helemaal vertrouwen in de schrijfkunsten van Murakami.
Hoe zat het ook alweer?
Het verhaal (in ’t kort, want als ik de (social) media mag geloven dan worden de boeken van Murakami door iedereen gelezen): een meisje van 19 jaar moet de nacht doorbrengen in de stad omdat ze de trein heeft gemist. Tijdens de uren die volgen ontmoet ze verscheidene personen en komen we gaandeweg meer over haar te weten. Tegelijkertijd krijgen we ook te lezen over haar oudere zus die al twee maanden niets anders doet dan slapen. Op een bijna comateuze manier. De gebeurtenissen zijn deels realistisch, deels mysterieus zonder dat de scheidslijn tussen de twee echt duidelijk wordt.
Hoewel de verhaalstijl compleet afwijkt van ‘Norwegian Wood’ heb ik opnieuw van elke bladzijde genoten. De passages waarin de verteller ons meeneemt naar de slaapkamer van Eri Asai vormen een groot contrast met die waarin haar jongere zus Mari kennismaakt met onder andere Takahashi en Kaoru. Toch komt het nergens geforceerd over. En alles wordt zo terloops gebracht dat niets echt vreemd overkomt. De bijzondere sfeer die Murakami weet op te roepen zorgt ervoor dat we de verteller in alles geloven wat hij ons wil of kan vertellen.
Waarom ik nu in deze blogpost wat langer bij ‘After dark’ wil blijven stilstaan, is vanwege het volgende wat ik ontdekt heb.
Spoiler alert
Maar eerst een waarschuwing. Mocht je ‘After dark’ nog niet gelezen hebben en het wel van plan zijn, dan kun je misschien beter nu niet meer verder lezen. Het is niet zo dat ik het plot ga verklappen, want dat is er niet volgens mij. Of is dat ook al een spoiler? Wat ik wel ga doen is mijn lezing delen over hoe ik denk dat de afloop in elkaar zit. Sla de volgende alinea’s gewoon over en dan treffen we elkaar weer bij het PS onder de boekillustratie.
Ok, zijn alleen de ‘After dark’ lezers nog over?
Welnu, dan volgt hier mijn theorie: ik heb het idee dat Mari en Eri een en dezelfde persoon zijn. Dat het hele boek één grote droomsequentie is van Eri en dat daarin al haar onzekerheden terugkomen. Niet dat ze onafgebroken twee maanden ligt te slapen. Eerder dat steeds vaker dezelfde dromen terugkeren die verband houden met haar dagelijkse leven. Mari is haar onzekere alter ego. Een alter ego dat op zoek gaat naar bevestiging dat ze meer is dan alleen maar een mooie buitenkant. Dat ze wel degelijk contact kan maken met anderen. Dat anderen in haar geïnteresseerd zijn. Haar soms zelfs nodig hebben.
Elke ochtend komt Mari weer terug uit dromenland en versmelt met Eri voordat ze ontwaakt. Voor Eri bestaat Mari alleen in haar slaap.
Slaat het ergens op?
Dit heb ik zelf gedroomd vannacht. Bij het wakker worden vond ik het briljant. Nu heb ik steeds meer twijfel, maar wil het toch met jullie delen. Op het gevaar af dat het een onzinnig idee is dat makkelijk onderuit gehaald kan worden. Of, nog erger, dat het allang een gangbare opvatting is onder de vele Murakami aanhangers die fansites volschrijven met hun exegese over het werk van deze uitzonderlijke schrijver waar ik binnenkort weer meer van ga lezen. Laat het me weten.
~ ~ ~
PS: er viel nog een tweede ontdekking te vieren.
Vanmiddag viel mijn oog op de kleine foto op de achterflap en toen pas zag ik dat op de voorkant niet de gehele afbeelding staat. Bij nadere bestudering blijkt dat er twee afbeeldingen door elkaar zijn gebruikt. De stad bij nacht is afkomstig van Getty Images en is toepasselijk ‘moon and cityscape’ getiteld. De vrouw is geportretteerd door Nobuyoshi Araki en Google je op zijn naam dan kom je de meest bizarre maar ook prachtige foto’s tegen. De man wordt gezien als een van de meest productieve hedendaagse fotografen en het is een genot om door zijn werk te bladeren. Wat ik dan ook verreweg het grootste gedeelte van de dag heb gedaan.
Reacties
Grappig, jouw spoiler alert. Ik ken het boek niet, dus ik weet het niet, maar ik lees 1q84 boek 1 en heel lang bekroop mij het idee ook dat twee personages een is in een andere wereld. Dus ergens roept Murakami dit op. Ik heb boek 1 bijna uit en daarna staan er nog twee delen, die minstens zo omvangrijk zijn, te wachten. Ik denk dus dat jij het eerder weet dan ik. Ik ben heel benieuwd.
Of ik het eerder ga weten, vraag ik me af. Zelf heb ik ook 1q84 staan (als paperback met meer dan 1150 bladzijdes), maar ik denk eerst toch wat eerder werk van Murakami te gaan lezen tijdens mijn komende vakantie. Wie weet komt daar hetzelfde fenomeen welk vaker terug, en hebben we zomaar een rood draadje in zijn werk te pakken.
De vraag is altijd in hoeverre dat de lezing van het boek leuker maakt (en nu mogen alle literatuurwetenschappers mij dood schieten — want zo’n analyses maken, dat is eigenlijk deel van mijn studies…)
Ik geniet van elke bladzijde van Murakami, van zijn taal en van zijn vergelijkingen — maar wat hij met alles bedoelt? Geen flauw idee. Ik vraag me dan soms af of Murakami zélf bepaalde boodschappen wil doorgeven. Soms denk ik dat dat niet anders kan, omdat hij gewoon geniaal is. Andere keren denk ik dat hij dat bewust niet doet, net omdàt hij geniaal is.
Jouw theorie lijkt me alleszins aannemelijk en ik ben sowieso van mening dat het iedere lezer vrij staat om ’n werk te interpreteren zoals hij dat wil 🙂 (tenzij het natuurlijk bijvoorbeeld vergezochte racistische interpretaties zijn, maar dat ligt voor de hand).
Leuk trouwens dat je dat boek leuk vond! Ik zelf ben meer fan van zijn dikker werk. ‘Na de aardbeving’ moet ik nog uitlezen. Ik hou van zijn kortverhalen, maar je kunt ze niet in één ruk lezen zoals je dat met een ander werk van hem doet…
Persoonlijk zou ik je eens ‘de jacht op het verloren schaap’ aanraden, of ‘Kafka op het strand’. Allebei heel knappe werken!
In ‘Mijn leven is mooier dan literatuur’ van Jannah Loontjens, las ik dit weekend de volgende passage:
“… terwijl boeken in feite niet veranderen: de gedrukte tekst blijft hetzelfde. De uiteenlopende interpretaties van een tekst worden gecreëerd door de uiteenlopende waarnemers. Je zou kunnen zeggen dat een tekst altijd aan zichzelf gelijk blijft en tegelijkertijd in potentie meerder teksten is, aangezien er niet één enkele juiste verklaring van een boek of tekst bestaat; elk individu leest er noodzakelijkerwijs iets anders in. De gedrukte woorden veranderen weliswaar zelf niet, maar tegelijkertijd bestaat de tekst alleen wanneer hij wordt waargenomen en de betekenis wordt geïnterpreteerd. In die zin creëert iedere lezer hem opnieuw: de woorden betekenen op dat moment precies datgene wat jij erin leest. Zodra je op een afwijkende betekenis wordt gewezen, veranderen de woorden: er zijn altijd nog eindeloos veel wijzen van lezen en begrijpen mogelijk, en elke keer staat er niet iets anders.”
Een lang citaat, maar het vat wel grotendeels samen hoe ik er ook over denk. De tekst, eenmaal vrijgegeven door de schrijver, is voortaan overgeleverd aan de lezer, die er met zijn/haar ervaringskader naar kijkt. Dat valt door de schrijver niet meer te beïnvloeden.
Ik heb nog drie dikke werken op de plank die zeker gelezen gaan worden: Kafka on the shore, The wind-up bird chronicle en 1q84.