Met de literatuur die tegenwoordig door de Young Adults gelezen wordt ben ik niet erg bekend. Onze kinderen zijn allang het huis uit (vanwege hun Adult leeftijd, niet door hun gedrag of zo) en daarvoor in de plaats krijgen we soms de taak om op onze kleinkinderen te passen. Die zijn wel Young maar verre van Adult. En mijn eigen Young Adult leeftijd ligt al weer zo ver achter me dat ik me slechts met de grootste moeite een beeld kan vormen van wat ik toen aan boeken las. Ik draag nog steeds het idee met me mee dat ik op de leeftijd tussen 12 en 16 jaar allang de kinder- cq jeugdboeken achter me had gelaten en overgestapt was op de volwassen(en) literatuur. Zonder in de meeste gevallen te snappen waar het over ging. Maar ik vond het spannend en stoer om deze boeken mee naar huis te nemen.
Wat ik dus niet weet is hoe een zogenaamde Young Adult (voortaan YA genoemd) het boek Wat ik weet door Julie Berry zal ervaren. In onze multi-culti samenleving zal het gegeven van een meisje dat opgroeit in een (wat gaandeweg blijkt) streng gelovige gemeenschap wisselend ontvangen en/of begrepen worden. Zelf vormde ik me het beeld van een gesloten Amish community, maar dat kon ik natuurlijk omdat ik die kennis met me meedraag. Waar ik heel benieuwd naar ben is wat een YA op basis van de gegevens die de ik-persoon (Judith) aanreikt voor ogen heeft bij de tijd en samenleving waarin het verhaal zich afspeelt.
De vraag is of dat voor dit boek iets uitmaakt. Bij een boek als bijvoorbeeld De jongen in de gestreepte pyjama door John Boyne is het wel een belangrijke vraag. Daar is het de insteek van de auteur om vooral voor onwetende YA’s de gruwelen van de jodenvervolging onder de aandacht te brengen. Opdat ook zij niet vergeten. Ik vond dat hij daar niet helemaal in was geslaagd. Zonder voorkennis gaat juist een groot deel van de plot aan de lezer verloren. Wist je vooraf niets af van de holocaust tijdens WO-II, dan vraag ik me af of je dat na lezing van het boek wel duidelijk was geworden. Bij de verfilming ligt dat vanzelfsprekend ietwat anders.
Maar bij het verhaal van Judith lijkt me dit gegeven van onbekend zijn van de setting minder van belang. Het gaat in dit boek uiteindelijk vooral over universele zaken zoals uitgesloten worden van een groep, heimelijke verliefdheid, lichamelijke onvolkomenheden en een verstoord gezin. Om er maar een paar op te noemen. Allemaal erg bepalend in de verdere ontwikkeling van een YA. Zelfvertrouwen en zelfbeeld wordt op die leeftijd voor het grootste gedeelte gevormd voor de rest van het leven. Een veilige omgeving kan positief bijdragen. Zonder precies te hoeven snappen hoe de wereld waarin Judith zich bevindt precies in elkaar steekt, zal het voor de lezers zeker wel duidelijk zijn dat het geen prettige tijd voor haar is. Zeker niet wanneer men beetje voor beetje een vermoeden krijgt wat er met haar is gebeurd. En waar ze niet over kan praten. Letterlijk en figuurlijk. Dit alles maakt dat de YA zich makkelijk op verschillende niveau’s met Judith kan identificeren.
Dan het verhaal zelf.
Om heel eerlijk te zijn was ik lichtelijk teleurgesteld toen ik het boek uit had. Misschien had ik me er als volwassene meer van voorgesteld. Verpest als ik ben door het vele wat ik gezien en gelezen heb, was mijn verwachting op basis van de achterflaptekst nogal hooggespannen en verre van reëel in ogenschouw nemend dat ik hier een boek voor de YA in handen had. Maar omdat ik me niet (meer) kan verplaatsen in de leeswereld van een YA, las ik het boek door mijn eigen ogen. Waardoor ik het gevoel had een soort übergecensureerde versie van een oorspronkelijk uiterst geweldadige historische thriller te lezen. Elke keer wanneer ik dacht dat er iets ging gebeuren, ging er ook iets gebeuren, maar dan met de handrem erop. Binnen de lijntjes. En wachten voor het stoplicht. Dat ben ik niet meer gewend. Het is net als in die preutse amerikaanse films en tv-series waar de ene fuck na de andere shit je om de oren vliegt, maar men na een vrijpartij met het laken om naar de wc gaat. Vlees noch vis.
Aan de schrijfstijl ligt het niet, hoewel ik denk dat sommige houterig aandoende passages in het Engels nog vlotter weglezen. Het vertelperspectief is goed gekozen. Doordat de lezer het alleen met de gedachten van Judith moet doen krijgt het verhaal een bepaald soort beklemming wat het geheel sterker maakt. De opbouw van het verhaal vind ik ook goed. Door de vele korte passages blijf je almaar doorlezen. Elke keer denk je bij jezelf, vooruit nog een klein stukje. En voor je het weet ben je weer een tiental bladzijdes verder. Het gaat ook niet echt vervelen.
Maar het gaat ook nergens echt boeien. En dat laatste is voor mij het belangrijkste. Ik wil gegrepen worden. Zeker wanneer het een spannend verhaal is. Met kloppend hart de bladzijdes omslaan en bidden dat de nachtmerrie voor de hoofdpersoon eindelijk voorbij is en tegelijkertijd hopen dat het allemaal nog een graadje erger gaat worden. Dat is wat ik verwacht. Lezen is voor mij meegenomen worden naar onbekend terrein waar je vervolgens overgeleverd bent aan de grillen van de auteur.
Of dat ook zo is voor een YA, dat weet ik dan weer niet.
Twee jaar lang was Judith vermist. Als ze na die terugkeert naar het kolonistenstadje Roswell Station, kan ze niemand vertellen wat er met haar is gebeurd. Omdat ze verminkt is wordt ze uit de gemeenschap verstoten. Haar grote liefde heeft een ander, haar vriendinnen negeren haar, en haar moeder weigert haar bij haar naam te noemen. Opgesloten in haar eigen stilte, wordt Judith niet gezien en niet gehoord. Totdat ze besluit voor zichzelf op te komen en de geheimen van Roswell Station prijs te geven.
Wat ik weet
Julie Berry
Uitgeverij Gottmer
ISBN 9789025755041
Reacties
Zelfvertrouwen, zelfbeeld en andere YA-ontwikkelingen, die onderwerpen had ik tijdens het lezen ook voor ogen als onderwerp voor mijn blog. Tot ik op een zeker punt kwam in het boek, toen lag er voor mij nog maar één weg open. En die loopt een beetje parallel aan de jouwe. Voor mij is het dus heel herkenbaar wat je erover schrijft.
Ik zeg het hier nog maar eens een keertje: de link die jij legt met de bouquetreeksboekjes in jouw blogpost vind ik goed gevonden en mooi uitgewerkt.
Het grote voordeel van YA romans is juist dat ze herkenbaar zijn voor de lezende YA.
Je hebt de beklemming echt heel goed getroffen, die trof mij ook.
Ja, alleen weet ik niet altijd wanneer iets herkenbaar is voor de YA van tegenwoordig 😉