Wat gebeurt hier allemaal?
Een manager van mij maakte ooit de vergelijking met het verkennen van een onontgonnen gebied toen ik een nieuwe functie kreeg aangeboden. Het was zowel voor het bedrijf alsook voor mij iets compleet nieuws waar ik mijn tanden in mocht vastbijten. Belangrijk was, zo zei hij, dat ik vooral open zou moeten staan voor alle indrukken en informatie die ik te verwerken zou krijgen. Zeker in het begin zou daar ogenschijnlijk weinig tot geen samenhang in zitten. Wat ik zeker moest zien te vermijden is dat ik me wanhopig of onzeker ging voelen omdat ik geen grip op het materiaal had. Dit hoorde bij het proces. Er zou vanzelf een ‘aha’-moment komen waarop ik de eerste verbanden zou zien.
Ik moest hier aan denken tijdens het lezen van de eerste bladzijdes in het nieuwste boek van Rebekka W.R. Bremmer, De evolutie van een huwelijk. Zonder noemenswaardige inleiding en met een jaloersmakende mega-lange openingszin begint het verhaal. Plompverloren worden alle (blijkt later) personages geïntroduceerd die in de verdere verwikkelingen een rol zullen spelen. Zonder dat ook maar enigszins duidelijk wordt wat de onderlingen verhoudingen zijn. Om van te smullen. Vind ik zelf tenminste. En waarmee ik mezelf ook meteen iets verderop in een bepaalde categorie van lezers geplaatst zag:
Er zijn mensen die voordat ze aan een boek beginnen, eerst de laatste bladzijden lezen om te kijken of het inderdaad eindigt met een happy end, die gerustgesteld willen worden voordat ze aan hun literaire tocht beginnen, die hun hart willen ophalen zowel aan het begin als aan het einde, alsof het boek zich in een cirkel afspeelt. Niet iedereen kan zich bedwingen. En uit onderzoek is gebleken dat lezers die dit doen, meer genieten van het verhaal, misschien juist omdat ze niet meer verrast worden, omdat ze niet continue alert hoeven te zijn op de verwikkelingen. De vraag is dan niet meer wat er gebeurt, maar hoe het gebeurt.
p.15, De evolutie van een huwelijk
Waarom zou ik gerustgesteld willen worden? Voor mij bestaat juist een groot deel van het genieten uit het verrassingseffect. Het liefste wil ik daarom dan ook verschoond blijven van al teveel informatie over een boek (of film). Ik wil het zelf allemaal ondergaan. Wat zag ik aankomen? Wat niet? Het vormt onderdeel van het lezen. Elke keer weer wanneer ik een nieuw boek opensla, stap ik een nieuwe, mij onbekende wereld binnen. Gelijk een ontdekkingsreiziger op zoek naar de oorsprong van de Nijl in een tijd zonder TomTom of Google Maps. Terra Incognita.
Ben je zo’n lezer die zich kan bedwingen om niet naar het einde te bladeren, dan heb je met De evolutie van een huwelijk een fascinerend boek in handen. In zeven hoofdstukken krijg je vanuit zes verschillende perspectieven (in het laatste hoofdstuk komt iedereen afwisselend aan het woord) min of meer hetzelfde verhaal (of verhalen) voorgeschoteld. Dat wordt natuurlijk (verrassing!) pas duidelijk bij het lezen van het tweede hoofdstuk. Heb je je als lezer met moeite een idee weten te vormen wat er zo ongeveer aan de hand is, word je plots aan de hand genomen door een ander persoon die (in dit geval) haar versie van het gebeuren uit de doeken doet. Waardoor alles in een net iets ander licht komt te staan.
Het is een vertelconstructie die ik altijd wel kan waarderen. Je leert om op je hoede te zijn en niet alles voor zoete koek te slikken wat een ik- of hoofdpersoon je vertelt. Het is namelijk slechts één visie op wat er zich afspeelt. Ook in fictie heb je te maken met onbetrouwbare vertellers die hun eigen bijdrage groter maken dan ze daadwerkelijk was of, nog erger, zaken (moedwillig) weglaten. Ik zou haast willen benadrukken dat juist omdat het fictie is, je een verteller bij voorbaat moet wantrouwen of tenminste scherp blijven op wat ze je vertellen.
De evolutie van een huwelijk laat vooral zien hoe verschillende personen dezelfde gebeurtenis(sen) compleet verschillend ervaren. En hoezeer ze ieder voor zich in hun eigen wereldje opgesloten zitten waardoor ze veel missen van hun omgeving en van diegenen die hen dierbaar zijn. Zelfs wanneer de personages denken elkaar goed te kennen omdat ze samen een gezin vormen en/of al zoveel jaren met elkaar samenleven. Bremmer weet dit heel geraffineerd over te brengen door veelvuldig dezelfde handelingen en dialogen terug te laten komen maar telkens vanuit een ander gezichtspunt waardoor het iedere keer opnieuw een andere lading krijgt. Zaken die zich eerst op de achtergrond afspeelden (als je ze als lezer al opmerkte) blijken later opeens de hoofdzaak te zijn. Omdat het dan iemand anders raakt die er wel belang bij heeft of waarde aan hecht. Het geeft nog maar eens aan dat een verhaal nooit verteld is.
Wat me wel opviel was dat alle personages zoals gezegd in veel gevallen een bepaalde situatie anders beleefd hadden, maar dat ze tegelijkertijd toch allemaal dezelfde beelden of dialogen met zich meedroegen. Zelf heb ik de ervaring dat ik vaak geheel andere gespreksfragmenten heb onthouden dan degene(n) waarmee ik heb gesproken of die bij het gesprek aanwezig was. Hetzelfde geldt voor de handelingen of gemoedstoestanden van sommige personen. Terwijl ik dacht dat iemand kwaad was en daarom nogal nors reageerde, blijkt de persoon in kwestie zelf aan te geven dat hij/zij helemaal niet kwaad was. En hoezo nors? Nooit valt te achterhalen wie gelijk heeft. Wat mij betreft had dit element terug mogen komen in deze roman om zo nog een extra laag van vervreemding toe te voegen.
Maar dat is gezeur in de marge. Want ik ben zeer enthousiast over deze roman van Rebekka W.R. Bremmer. Naast de boeiende vertelconstructie heb ik ook erg kunnen genieten van datgene wat zij te vertellen heeft en de literaire manier waarop zij dat doet. Hoe zij inzichtelijk weet te maken via het ‘show, don’t tell’ principe met welke problemen de hoofdpersonen te maken krijgen vind ik erg geslaagd. Nergens wordt het te uitleggerig. Er blijft voldoende te raden over. Net zoals in het echte leven waar het ook niet altijd duidelijk is (zelfs niet voor de personen die het aangaat) waarom men doet wat met doet. Of waarom men voelt wat men voelt.
Ook de vele terzijdes (tussen haakjes) spreken me aan, net zoals de ontelbare intertekstuele verwijzingen je alert houden en tot verdere exploratie uitnodigen. Het is daarom dat ik dit boek zeker binnenkort nog eens op mijn gemak ga herlezen. Niet zozeer omdat ik gerustgesteld ben nu ik weet hoe het afloopt (weet ik dat wel?) maar vooral omdat ik gevoelsmatig lang niet alles heb meegekregen van wat er precies gebeurt. Ik heb het idee dat Bremmer nog wel enkele verrassingen voor mij in petto heeft.
Masha leidt een comfortabel leven met haar man Bastiaan en haar puberdochters Molly Bloem en Anne Karen. Ze geeft les aan de universiteit en vult haar dagen met wat ze het liefst doet: lezen. Dan kondigt Bastiaan aan dat zijn broer Frederick naar Nederland komt, met zijn Nieuw-Zeelandse vrouw Shannon en hun baby Deirdre. Masha heeft Frederick al meer dan twintig jaar niet gezien. Omdat ze er de ruimte voor hebben, biedt Bastiaan het jonge gezin hun zolderverdieping aan. Terwijl Masha haar best doet afstand te bewaren, raken de levens van de twee gezinnen steeds meer verstrikt in elkaar. Kan een herinnering een huwelijk bedreigen? De evolutie van een huwelijk is een scherpzinnige roman over familiebanden die worden aangehaald en weer verbroken.
Evolutie van een huwelijk
Rebekka W.R. Bremmer
Uitgeverij Querido
ISBN 9789021457109
~ ~ ~
UITGELICHT want SHARING is CARING
10 Online Lit Mags You Should Be Reading — by Chelsea Bauch on Flavorwire
The so-called death of print has hardly heralded the death of literature. To the contrary, the digital age has actually inspired a resurgence of publications that are committed to literary activity across a variety of styles, genres, and mediums — stuffy academic reviews be damned. Although plenty of established print journals have now fostered an online presence, this new generation of internet-centric periodicals has taken hold of the malleable platform (and the absence of print and distribution costs) to further the creative community. To get your feet wet, here are ten online publications that you should know about.