De grote goede dingen — Alma Mathijsen
Opgesloten in schuld
Al vroeg tijdens het lezen van De grote goede dingen had ik het idee om mijn bespreking doorheen de zoektocht naar een violofoon (nee, geen typefout) te verweven. Pas toen ik op bladzijde 165 was aangekomen merkte ik dat me dat instrument gestolen kon worden (excuses voor de soort van spoiler). Ik heb het laatste restje verhaal wel uitgelezen maar dat had voor mij niet meer gehoeven.
Door niemand laat ik me meer beschermen en vooral niet door mezelf.
[p.165, De grote goede dingen]
Wanneer dit de laatste zin van deze roman geschreven door Alma Mathijsen was geweest, dan had ik het prima gevonden. Mila (hoofdpersoon in het boek) heeft zich weten te bevrijden uit een ‘situatie’ die ze zichzelf in zekere mate heeft opgelegd. Dat is wat ik mooi vond aan dit verhaal. Hoe een meisje door de dood van haar vader verstrikt raakt in schuldgevoelens. En daar pas jaren later een uitweg weet te vinden.
De grote goede dingen bestaat uit 172 niet bijzonder dichtbedrukte bladzijdes (eigenlijk maar 165 wanneer het aan mij ligt). Niet echt wat je zegt dik. En juist daarom vind ik het erg knap van Alma Mathijsen dat zij het (in mijn ogen) ‘echte’ verhaal van Mila zo weet te verhullen dat het lijkt alsof de zoektocht naar de violofoon (zoek het maar op wanneer je nog steeds denkt dat dit een typefout is) of het gegraaf in het verleden van haar vader door Mila de zaken zijn waar het om draait in deze roman. Natuurlijk zijn het belangrijke zaken, maar waar het daadwerkelijk om gaat is de pijn van Mila waar Don (een oude vriend van Mila’s vader) uiteindelijk met zijn dikke vinger in gaat rondpeuren:
Ik verwachtte niet dat iemand ooit zou vragen waarom ik niet huilde, waarom ik niet naar het ziekenhuis wilde, waarom ik niet meer bij mijn vader wilde zijn, maar nu het gebeurt lijkt het zo’n vreselijk logische vraag.
[p.112, De grote goede dingen]
Waarom wilde Mila niet naar het ziekenhuis waar haar vader doodziek was opgenomen?
Wat gaat er om in het hoofd van een meisje van acht jaar wanneer het geconfronteerd wordt met het besef dat ze haar vader gaat verliezen?
Ik probeer me te verplaatsen in de dingen die ik deed en naliet op die leeftijd. De dingen die ik dacht. Ik ben geen meisje. Wel acht geweest. En ik heb geleerd dat hoewel in sommige gevallen de impact van bepaalde handelingen op zo’n leeftijd groot kan zijn, het niet zo is dat je je hele leven daar de schuld van hoort te dragen. Omdat je juist op die leeftijd in veel gevallen nog helemaal niet in staat bent om de reikwijdte te overzien van je daden. Daarom vind ik het zo’n aangrijpend onderwerp dat Alma Mathijsen ons hier voorschotelt. Het enorme schuldgevoel dat Mila met zich meedraagt omdat ze zonder precies te weten waarom een bepaalde keuze heeft gemaakt. Of misschien wist ze wel waarom maar is ze zich later gaan realiseren dat het niet de juiste beslissing is gebleken.
Hoe het ook zij, het heeft tot gevolg dat Mila vlucht voor de realiteit dat haar vader verdwenen is en dat zij het bijbehorende verdriet niet toelaat. In plaats daarvan houdt ze zich bezig met de vraag wie haar vader was waarbij ze hem gaandeweg een heldenstatus geeft. Iets wat op den duur niet meer realistisch is. Er beginnen barsten te komen in het schild waarachter ze zich heeft verborgen.
Sinds vandaag twijfel ik. Daar had ik nooit bij stilgestaan, misschien zijn er wel dingen die ik helemaal niet wil weten. Die van mijn vader een andere man maken.
[p.84, De grote goede dingen]
Soms ontmoet je wel eens iemand waarvan je het vermoeden hebt dat er veel leed schuil gaat achter een opgeruimd gezicht. Mila lijkt me zo iemand. En Alma Mathijsen heeft haar feilloos beschreven. Een jonge vrouw op de rand van volwassenheid die het liefst met rust gelaten wil worden om te kunnen dwalen in haar fantasiewereld maar langzaamaan gedwongen wordt haar ‘demonen’ onder ogen te komen. Meerdere keren voelde ik de pijn die haar kwelt haarscherp aan door subtiele zinnetjes als:
Iemands leven kun je verpesten, maar iemands dood verpesten, dat doe je niet. [p.120]
Ik zoek vrienden van mijn vader op om het nog een keer te horen. Zo hou ik hem dichtbij. [p.52]
Ik ben niet de dochter waar mijn vader op had gehoopt. [p.93]
Nogmaals, ik vind dat Alma Mathijsen het verhaal van Mila op een heel fijnzinnig poëtische manier heeft gebracht. Op de een of andere manier vond ik het heel natuurlijk overkomen dat de aandacht in de eerste plaats naar de vader van Mila uitging en daarmee samenhangend de zoektocht naar de violofoon (ik zeg niets meer), en dat pas later duidelijk wordt waar Mila mee worstelt. Net zoals Mila zelf wil dat daar niet de aandacht naar uitgaat. In die zin vind ik het een mooie compositie zoals het verhaal is vormgegeven. En ook nog eens erg boeiend om te lezen. Het spijt me nog het meest dat ik hier niet alle citaten kan plaatsen die ik aangemerkt heb. Daarvoor zul je toch echt zelf het boek moeten gaan lezen. Wat ik alleen maar kan aanraden.
De jonge Mila reist van Amsterdam naar Israël met Don, de beste vriend van haar overleden vader. In de jaren zestig vormden de twee mannen met Majoor en Herman een gevierd anarchistisch strijkkwartet. Na de dood van haar vader werd hij een man van verhalen. De tocht van Mila en Don voert via Ruigoord naar Eilat. Het verleden van haar vader confronteert Mila met haar beeld van hem. In De grote goede dingen weet Alma Mathijsen twee tijdperken ingenieus met elkaar te verbinden. Dat leidt tot een onverwachte ontknoping, waarbij Mila werkelijk afscheid neemt van haar vader.
De grote goede dingen
Alma Mathijsen
Uitgever De bezige bij
ISBN 9789023488446
2 reacties
Ja, ‘fijnzinnig poëtisch’, daar sluit ik mij bij aan!
Ik heb heel erg kunnen genieten van sommige passages. Mooi hoe zij met taal omgaat.