Zondag, 25 januari 2015

50books – jaar 2015 – vraag 4

Bij ons in huis had­den we vroe­ger nooit veel boe­ken. Wat ik me her­in­ner is dat er een ency­clo­pe­die stond en wat boe­ken van Reader’s Digest. Dat was het wel. Ik weet niet of ik veel ben voor­ge­le­zen. Het is nu pas dat ik me dit afvraag. In mijn bele­ving ben ik op de kleu­ter­school in aan­ra­king met boe­ken geko­men en is daar mijn ‘ver­sla­ving’ begon­nen. Van­af de dag dat de school­bi­bli­o­theek voor mij open­ging ver­sche­nen er meer boe­ken in huis. Dat is altijd zo gebleven.

Wat ik daar­door gemist heb is het stie­kem kun­nen rond­neu­zen in de boek­ver­za­me­ling van je ouders. Op zoek naar boe­ken die je pas mocht lezen ‘als je wat ouder was’. Ook bij veel van mijn ooms en tan­tes ont­bra­ken die boe­ken vaak in huis. Hier en daar stond een ver­dwaal­de bij­bel of wat wes­terns, maar dan had je het wel gehad. Er werd wei­nig gele­zen in mijn fami­lie. Of het moest de lees­map zijn die sys­te­ma­tisch van hand tot hand ging en hele­maal werd doorgeplozen.

In de bieb van de lage­re school had ik al snel alles gele­zen. Als ver­jaar­dags­ca­deau kreeg ik daar­om een pas­je voor de jeugd­bi­bli­o­theek in de stad. Ik was nog nooit zo blij met een cadeau geweest. Het was daar dat ik op een dag alle moed bij elkaar ver­za­mel­de om de afde­ling voor vol­was­se­nen te bezoe­ken. Met bon­kend hart liep ik gefas­ci­neerd tus­sen de rek­ken vol boe­ken. Ik her­ken­de er niets van. Op goed geluk pak­te ik zomaar ergens een boek, bla­der­de er wat door­heen en zet­te het dan (soms geschrok­ken van wat ik gele­zen had) weer terug. Pas later kreeg ik ‘offi­ci­eel’ toe­stem­ming om voort­aan daar mijn boe­ken uit te zoe­ken toen een van de behulp­za­me mede­wer­kers zag dat ik was uit­ge­ke­ken op de ver­za­me­ling die zoge­naamd voor mijn leef­tijd bedoeld was.

Een com­pleet nieu­we wereld ging voor me open. Tot dan toe had ik altijd in de vei­li­ge omge­ving ver­toefd van lite­ra­tuur die spe­ci­aal op mijn leef­tijd was afge­stemd. Nu betrad ik het domein waar er zoge­zegd geen gren­zen meer waren. Alles wat ooit geschre­ven was (zo ervaar­de ik het) stond daar op mij te wach­ten. En ik wist niet wat mij te wach­ten stond. Auto­ma­tisch ging ik op zoek naar titels en auteurs die me iets zei­den of gen­res waar ik belang­stel­ling voor had. Maar om mijn lees­hon­ger te stil­len keek ik niet zo nauw met wat ik mee naar huis nam. Het duur­de dan ook niet lang tot­dat ik een boek te pak­ken had waar­bij ik mezelf tot ach­ter mijn oren rood voel­de kleu­ren. Ik weet nog dat ik op de bank in de woon­ka­mer zat en als een mal­le naar boven ren­de om het boek weg te stop­pen in mijn tas om met een ander boek naar bene­den te gaan. Stel je voor dat mijn ouders dat boek te zien zou­den krijgen!

In de dagen erna las ik het boek beet­je bij beet­je ver­der uit. Er wer­den din­gen beschre­ven die mijn fan­ta­sie ver te boven gin­gen. Maar ik kon niet stop­pen met lezen. Elke keer weer werd ik er naar toe getrok­ken. Met nie­mand durf­de ik erover te pra­ten. Ik lag wak­ker van de vraag hoe ik het weer kon inle­ve­ren zon­der dat ik er opmer­kin­gen over zou krij­gen. Waar­om had­den ze me niet tegen­ge­hou­den toen ik het boek mee­nam? Had­den ze niet goed opge­let? Was het een test? Op de bewus­te vrij­dag­mid­dag dat ik altijd naar de bieb ging om nieu­we boe­ken te halen liep ik schoor­voe­tend naar bin­nen. Het zweet droop uit mijn oksels. Maar natuur­lijk gebeur­de er niets. Mijn boe­ken wer­den aan­ge­no­men. Ik kreeg een vrien­de­lijk knik­je zoals altijd en mocht doorlopen.

Het voel­de als­of ik een soort van ini­ti­a­tie­ri­tu­eel onder­gaan had. Het lezen van ‘gro­te mensen’-boeken bete­ken­de ook dat je gecon­fron­teerd werd met wat gro­te men­sen deden en dach­ten. Dat was ‘part of the deal’. Ik besloot dat ik het aan­kon en ik weet nog pre­cies bij welk boek het was.

vraag 4:
Bij welk boek ver­loor jij je onschuld?

Voor van­daag ben ik geïn­te­res­seerd welk boek voor jou de over­gang heeft gemar­keerd van jeugd- naar vol­was­se­nen­li­te­ra­tuur. En ik ben in het bij­zon­der benieuwd naar het boek of de boe­ken die je als schok­kend hebt erva­ren omdat je niet wist dat dit ook moge­lijk was. Dat je je plots rea­li­seer­de dat je tot dan toe ‘vei­li­ge’ boe­ken had gele­zen. Mis­schien wel gedeel­te­lijk gecen­su­reerd om ze geschikt te maken voor jouw leef­tijd. Weet je nog bij welk boek jou de schel­len van de ogen vie­len en je een eer­ste inkijk­je keek in de vol­was­sen wereld. Was het een geweld­da­di­ge actie-thril­ler? Of mis­schien een op het eer­ste gezicht dood­nor­maal ver­haal waar plots een expli­ciet ero­ti­sche pas­sa­ge in voor­kwam. Of kwam je in aan­ra­king met non-fic­tie mate­ri­aal over peri­o­des in de geschie­de­nis waar je tot nu de gru­we­lij­ke details nog nooit over gele­zen had? Maar schaam je ook niet te ver­tel­len dat het in jouw geval bij­voor­beeld om een roman ging waar de hoofd­per­soon van zijn geloof dreig­de te val­len. Een­ie­der heeft een eigen ont­groe­ning onder­gaan en dit is je kans om er vrij­uit over te vertellen.

Zoals altijd ben ik weer heel erg benieuwd naar jul­lie ant­woor­den. Ik kijk er naar uit.