Het bij vlagen meeslepende verhaal dat desondanks maar geen roman laat staan literatuur wil worden
Wat zou de gemiddelde lengte van een romantitel zijn? Ik bedoel dus het aantal woorden. Drie? Vier misschien? Niet dat ik echt tot in detail de proef op de som heb genomen, maar een snelle scan van de boeken in mijn kast doet me vermoeden dat het aantal van drie dicht in de buurt komt (wanneer ik de ondertitels niet mee tel). Heel af en toe komt een titel van vijf woorden voorbij en zes of zeven woorden zijn echt uitschieters. Men zal daarom wel vreemd opgekeken hebben toen Charles den Tex & Anneloes Timmerije maar liefst negen woorden nodig hadden als titel voor hun nieuwste boek:
Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd
Wat een titel. Eigenlijk een titel die helemaal geen titel is. ‘En, heb jij al Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd gelezen?’ ‘Nee, niet dat ik weet. Wat is de titel?’ Ik vraag me af waarom de auteurs er voor gekozen hebben. Het bekt niet lekker. Ook vraag ik me af wat ze er precies mee bedoelen. Wie hebben het verhaal van deze onwankelbare liefde vergeten? Vanzelfsprekend niet de geliefden zelf. Wij? Hadden we het dan moeten kennen? En hoezo onwankelbare liefde? Zonder al te veel te verraden vraag ik me af in hoeverre een klein beetje overspel past binnen het concept van onwankelbare liefde.
Genoeg over de titel. Laat ik me nu verder concentreren op het verhaal. Iets wat me na de eerste honderd bladzijdes opviel was dat ik ze zo snel had gelezen. Bij mij is dat geen goed teken. Het wil zeggen dat er geen echte uitdaging aanwezig is in de gehanteerde schrijfstijl en eventuele gelaagdheid of intertextualiteit. Niet dat het daardoor geen goed verhaal kan zijn. Integendeel. De volgende driehonderd bladzijdes heb ik met belangstelling gelezen. Ik was nieuwsgierig de context te leren kennen waarbinnen Guus Hagers als gevechtsvlieger in Australië zijn werk moest doen gedurende de periode dat de Japanners Nederlands-Indië bezet hadden. Daartegenover staat in groot contrast het leven van zijn echtgenote Lienke Hagers die niet tijdig het land had kunnen ontvluchten en in een vrouwenkamp terechtkwam.
Toen ik het boek uit had, bleef ik toch met gemengde gevoelens achter. Ik vond het zeker geen verspilling van kostbare (lees)tijd. Zoals gezegd, als je eenmaal begint te lezen en het onderwerp ligt je, dan vlieg je er doorheen. Maar is dat alles wat ik van een boek verwacht?
… by the time I turned the last page I was not the same person who started the book. That’s one of the things a good novel will do. A good novel affects you; changes you, heals you, inspires you. We need more of them.
[3 Reasons Why The Novel Is More Important Than Ever, Peter Hogenkamp]
Ik stuitte gister op deze quote en moest toen meteen aan mijn leeservaring van Het vergeten verhaal denken. Het vat precies samen waar het mij aan ontbroken heeft tijdens de lezing van het boek. Na de laatste bladzijde sloeg ik het boek dicht. Ongeveer op dezelfde manier als dat je de deur bij de bakker dicht doet nadat je je brood hebt gehaald. Er bleef geen onuitwisbare herinnering bij me achter. Het maakte geen ‘life-changing’ indruk op me. Afgezien van een handjevol passages die bijzonder ontroerend of gruwelijk waren, raakte het meeste me niet diep in mijn wezen. Natuurlijk omdat ik redelijk veel gelezen heb over de verschrikkingen van het leven in de jappenkampen tijdens WO-II in Nederlands-Indië, maar toch voornamelijk vanwege de veelal beschrijvende en afstandelijke stijl. De personages willen maar niet echt tot leven komen en daardoor wordt het voor de lezer ook een stuk moeilijker om zich daadwerkelijk te verplaatsen in wat toch wel gezien kan worden als twee personen die uitermate op de proef gesteld worden.
Het is daarom dat ik het predikaat ‘roman’ niet helemaal passend vind. Ik verwacht daar veel meer van. Verstandiger zou ik het hebben gevonden wanneer het boek gebracht was als een lichtelijk geromantiseerde versie van een niet eerder verteld liefdesverhaal uit de tweede wereldoorlog zoals dat bewaard is gebleven via summiere dagboekaantekeningen.
Ook een lange titel die niet lekker bekt maar wel beter de lading dekt.
Lienke en Guus Hagers hebben in elkaar de liefde van hun leven gevonden. Als de Tweede Wereldoorlog ook Nederlands-Indië in zijn greep krijgt, verliezen ze alles wat ze hadden, en elkaar. Hij is een van de beste gevechtsvliegers van de Indische Luchtvaart en wordt voor een korte missie naar Australië gestuurd. Voor hij terug kan, valt Japan Indië binnen en wordt Lienke gevangengenomen.
Drie jaar lang vecht de stille, onverschrokken vliegenier om te kunnen terugkeren naar Java, naar zijn vrouw. Alles wat hij doet, doet hij om haar weer te vinden. Daardoor raakt hij onverwacht verstrikt in een vuil politiek spel.
Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd
Charles den Tex & Anneloes Timmerije
Uitgever De Geus
ISBN 9789044533484