Een onderzoek naar waarden

De kogel is door de kerk. Ik heb geko­zen voor het boek van Robert Pir­sig, Zen and the Art of Motor­cy­cle Main­tenan­ce. De komen­de weken of mis­schien zelfs wel maan­den¹ zal ik er dage­lijks enke­le blad­zij­des uit lezen en naar aan­lei­ding van wat ik gele­zen heb een blog­post schrij­ven. Mijn plan is niet dat er op deze manier een samen­vat­ting ont­staat die het voor de haas­ti­ge lezer(es) ver­lei­de­lijk maakt om het boek dan maar te skip­pen. Dat staat hele­maal haaks op de gedach­te die we al vroeg in het ver­haal te lezen krij­gen en die te maken heeft met het rei­zen per motor:

[…] you spend your time being awa­re of things and medi­ta­ting on them. On sights and sounds, on the mood of the wea­ther and things remem­be­red, on the machi­ne and the coun­try­si­de you’­re in, thin­king about things at gre­at lei­su­re and lenght wit­hout being hur­ried and wit­hout fee­ling you’­re los­ing time.
[p.17, Zen and the Art of Motor­cy­cle Main­tenan­ce, Robert Pirsig]

Wan­neer ik pro­beer te ach­ter­ha­len wan­neer ik voor het eerst in Zen begon te lezen en waar­om, dan valt me dat altijd moei­lijk. Het zal waar­schijn­lijk tij­dens mijn mid­del­ba­re school­tijd zijn geweest toen ik dagen door­bracht in de bibli­o­theek en van­zelf dit boek ooit tegen ben geko­men. In mijn her­in­ne­ring heb ik zowat elk boek wel mini­maal één keer door mijn han­den laten gaan. Maar om in een boek over motor­on­der­houd te gaan lezen? Ik kan me voor­stel­len dat het op aan­ra­den van iemand anders moet zijn geweest dat ik er daad­wer­ke­lijk in begon­nen ben. Zeker weten doe ik het niet. Wat ik wel weet is dat ik er de eer­ste keer niet door­heen geko­men ben.

Pas jaren later, toen ik Geschie­de­nis stu­deer­de in Utrecht heb ik een vol­gen­de poging onder­no­men. Dit­maal met suc­ces. Het was de start van vele her­le­zin­gen. Van­daag is het opnieuw zover en bij mijn keu­ze voor dit boek is voor­al het aspect dat ik weet wat ik ga krij­gen door­slag­ge­vend geweest. Net zoals je regel­ma­tig terug­grijpt naar de muziek van grijs­ge­draai­de LP’s uit vroe­ger jaren, zo is het heer­lijk om te lezen in een tekst die ver­trouwd aan­voelt maar tege­lij­ker­tijd nog niets van zijn oor­spron­ke­lij­ke aan­trek­kings­kracht ver­lo­ren heeft.
In de Black Swan edi­tie uit 1989 die ik zelf heb staat voor­af­gaand aan het ver­haal de vol­gen­de Author’s note:

What fol­lows is based on actu­al occur­ren­ces. Alt­hough much has been chan­ged for rhe­to­ri­cal pur­po­ses, it must be regar­ded in its essen­ce as fact. Howe­ver, it should in no way be asso­ci­a­ted with that gre­at body of fac­tu­al infor­ma­ti­on rela­ting to ortho­dox Zen Bud­dhist prac­ti­ce. It’s not very fac­tu­al on motor­cy­cles either.

Voor mij is het wel­haast evi­dent dat iemand die zo humor­vol weet te rela­ti­ve­ren van­zelf­spre­kend een goed ver­haal kan neer­zet­ten. Na de afslui­ten­de zin blijf ik altijd met een gro­te grijns op mijn gezicht zit­ten. Tege­lij­ker­tijd heb­ben me de eer­ste zin­nen wat wee­moe­dig doen wor­den (logi­scher­wij­ze pas nadat ik het boek een eer­ste keer hele­maal gele­zen had) van­we­ge het auto­bi­o­gra­fi­sche gehal­te van deze roman.

Een lach en een traan. Dat belooft wat.

1. Zeker wan­neer ik er ook nog eens Lila — An Inquiry into Morals ach­ter­aan ga lezen. ↩