Dwaalwegen — 2 (manen)
Van mijn plan om na terugkomst uit de VS verder te gaan lezen in Zen and the Art of Motorcycle Maintenance komt niet veel terecht. Ik blijf hangen in 1q84 van Murakami. En ik blijf eruit wegdwalen.
Deze keer vanwege de twee manen.
In 1q84 volgen we twee verhaallijnen die afwisselend verteld worden. In de ene is Tengo (parttime wiskundeleraar, parttime schrijver) de hoofdpersoon, en in de andere is dat Aomame (parttime fitnessinstructrice, parttime huurmoordenares).
Op een dag merkt Aomame dat de wereld waarin zij leeft niet meer precies aanvoelt als voorheen. Het lijkt alsof er onmerkbaar kleine veranderingen zijn die geleidelijk aan voor haar zichtbaar worden. Tot het moment dat zij zich plots bewust wordt van het feit dat er niet één maar twee manen aan het firmament staan:
[…] she began to sense that the night sky she saw above her was somehow different from the sky she was used to seeing. The strangeness of it was subtle but undeniable.
[p.246, 1q84, Haruki Marukami]
Some time had to pass before she was able to grasp what the difference was. And even after she had grasped it, she had to work hard to accept it. What her vision had seized upon, her mind could not easily confirm.
There were two moons in the sky — a small moon and a large one.
Ook bij Tengo zien we de twee manen terugkomen. Alleen op een andere manier. Hij beschrijft ze zelf. Eerst in een manuscript dat hij redigeert voor iemand anders, daarna in zijn eigen roman. Op verzoek van zijn uitgever geeft hij extra aandacht aan de uitwerking van deze twee manen:
Komatsu raised the hand that had a cigarette tucked between the fingers. “Think of it this way, Tengo. Your readers have seen the sky with one moon in it any number of times, right? But I doubt they’ve seen a sky with two moons in it side by side. When you introduce things that most readers have never seen before into a piece of fiction, you have to describe them with as much precision and in as much detail as possible. What you can eliminate from fiction is the description of things that most readers have seen.”
[p.216, 1q84, Haruki Marukami]
De goede lezer1 zal direct opmerken dat het citaat met Tengo zich eerder afspeelt dan het citaat met Aomame. Wat dat precies betekent, daar ben ik nog niet uit.
Het gegeven van de twee manen blijft geregeld terugkomen en telkens als ik erover las hoorde ik muziek op de achtergrond. Eerst nog zacht maar geleidelijk aan luider en herkenbaar. De woorden die erbij hoorden bleven echter weg.
Tot vanavond. Opnieuw ziet Aomame de twee manen vanaf haar balkon:
One night near the end of July, the thick clouds that had long covered the sky finally cleared, revealing two moons. Aomame stood on her apartment’s small balcony, looking at the sky. She wanted to call someone right away and say, “Can you do me a favor? Stick your head out the window and look at the sky. Okay, how many moons do you see up there? Where I am, I can see two very clearly. How about where you are?”
[p.427, 1q84, Haruki Marukami]
Ik wachtte even met verder lezen omdat ik wist dat de muziek zou komen. Die kwam. Samen met de zang van Roger Waters:
the sun is in the east
even though the day is done
two suns in the sunset
hmmmmmmmmm
could be the human race is run
Bijna goed. Geen twee manen maar twee zonnen. Toch eens opzoeken wat daar nu weer de betekenis van is.
En plots zit ik weer in Wat we zien als we lezen en wel hierom:
Dickens:
De man … neemt … zijn dubbeltje in ontvangst, gooit het op, vangt het op de rug van zijn hand en verdwijnt.
Nabokov:
Dit gebaar, dit éne gebaar, met de toevoeging ‘op de rug van zijn hand’ — iets onbeduidends — maar de man leeft voor altijd voort in het hoofd van een goede lezer.
[…]
Is het je opgevallen dat Nabokov in de voorgaande passage aan een ‘goede lezer’ refereert?
[p.138–139, Wat we zien als we lezen, Peter Mendelsund] ↩