Geen blog­post over het leven in tij­den van Coro­na van­daag? Klopt. Ik wil de komen­de tijd meer aan­dacht beste­den aan de stu­die Cul­tuur­we­ten­schap­pen die ik in janu­a­ri van dit jaar ben begon­nen aan de Open Uni­ver­si­teit. Mijn plan is om het stu­die­ma­te­ri­aal dat bij de oplei­ding hoort de revue te laten pas­se­ren om op deze manier met jul­lie te delen hoe inte­res­sant en veel­zij­dig de oplei­ding is. Tevens is het voor mij een goe­de oefe­ning om te zien in hoe­ver­re ik het mate­ri­aal beheers. 

Ver­wacht hier geen samen­vat­tin­gen van de leer­stof. Eer­der los­se opmer­kin­gen over wat mij aan­sprak tij­dens het stu­de­ren of opmer­ke­lij­ke fei­ten en wetens­waar­dig­he­den die ik de moei­te van het ver­mel­den waard vind. Wat ik voor ogen heb is dat jul­lie (net zoals ikzelf) meer inzicht gaan krij­gen in de cul­tuur­we­ten­schap­pen. Ik hoop dat het voor ons alle­maal een boei­en­de blogs­erie gaat worden.

Oriëntatiecursus cultuurwetenschappen

Na de inlei­den­de tek­sten over de opbouw van de cur­sus­struc­tuur, tips met betrek­king tot het lezen van weten­schap­pe­lij­ke tek­sten en het maken van een rea­lis­ti­sche stu­die­plan­ning (in de eer­de­re delen van deze blogs­erie heb ik daar al over geschre­ven) begint de rea­der met een kor­te tekst geti­teld ‘Wat is cultuurwetenschappen?’

Een inte­res­san­te vraag. Ik had natuur­lijk voor­dat ik besloot me in te schrij­ven voor deze oplei­ding al wat op de web­si­te van de Open Uni­ver­si­teit rond­ge­ke­ken wat ik kon ver­wach­ten. Ik wist dat een stu­die Geschie­de­nis waar ik in eer­ste instan­tie naar op zoek was niet tot de moge­lijk­he­den behoor­de en dat Cul­tuur­we­ten­schap­pen bij de OU aan­ge­bo­den werd als een inter­dis­ci­pli­nai­re oplei­ding bestaan­de uit: cul­tuur­ge­schie­de­nis, kunst­ge­schie­de­nis, filo­so­fie en let­ter­kun­de. Dat vond ik een heel goed alter­na­tief. Maar dat is nog geen ant­woord op de vraag wat cul­tuur­we­ten­schap­pen is. 

Voor­dat ik de tekst begon te lezen stel­de ik me zo voor dat het waar­schijn­lijk zou gaan over ‘cul­tuur’, ‘weten­schap’ en de com­bi­na­tie van deze twee begrip­pen. Voor­al die com­bi­na­tie is boei­end en wordt in de tekst als volgt beschreven:

De werk­wij­ze van cul­tuur­we­ten­schap­pen heeft een eigen karak­ter, dat afwijkt van die van de natuur­we­ten­schap­pen. Het ver­schil tus­sen bei­de is dat gees­tes- of cul­tuur­we­ten­schap­pers de wer­ke­lijk­heid bestu­de­ren van­uit het per­spec­tief van het bij­zon­de­re, en niet zoals de natuur­we­ten­schap­pen alge­me­ne wet­ten wil­len formuleren.

M. Lee­zen­berg en G. de Vries, Weten­schaps­fi­lo­so­fie voor gees­tes­we­ten­schap­pen (3e, gecor­ri­geer­de druk; Amster­dam 2003) 13, 140–141

Wat ver­vol­gens de vraag oproept of de cul­tuur­we­ten­schap­pe­lij­ke werk­wij­ze wel even ‘weten­schap­pe­lijk’ is als die van de natuur­we­ten­schap­pen. Iets waar weten­schaps­fi­lo­so­fen het ken­ne­lijk nog niet over eens zijn.

De term cul­tuur wordt aan de hand van Cice­ro nader gede­fi­ni­eerd. Het woord ‘cul­tuur’ is afge­leid van het Latijn­se cul­tu­ra agri, wat staat voor land­bouw, ofte­wel het bewer­ken van de grond om het vrucht­baar te maken. Cice­ro trekt de lijn door naar de nood­zaak om men­sen te onder­wij­zen (cul­tu­ra ani­mi) wat tevens de tegen­stel­ling cul­tuur ver­sus natuur introduceert. 

De tekst gaat ook nader in op het cul­tuur­be­grip zelf, waar­bij uit­ge­legd wordt dat aan de Open Uni­ver­si­teit een breed cul­tuur­be­grip wordt gehanteerd:

Het bre­de of rui­me cul­tuur­be­grip beschouwt cul­tuur als een van­zelf­spre­kend uit­vloei­sel van het men­se­lijk leven, dat alles omvat wat door men­sen gedaan en gedacht is. Cul­tuur is het geheel van gewoon­ten en gebrui­ken van een groep men­sen op een gege­ven tijd en plaats.

Lee­zen­berg en De Vries, Weten­schaps­fi­lo­so­fie, 243

Uhm, ok… ‘dat alles omvat wat door men­sen gedaan en gedacht is’. Niet misselijk. 

Ik moet hier­bij nu den­ken aan de film The Pro­fes­sor and the Mad­man die ik onlangs op Net­flix heb gezien. In deze film, geba­seerd op het boek The Sur­ge­on of Crowthor­ne: A Tale of Mur­der, Mad­ness and the Love of Words geschre­ven door Simon Win­ches­ter begint een self-made geleer­de in 1879 aan de Sys­i­fus­ar­beid om alle Engel­se woor­den (in gebruik of in onbruik) te ver­za­me­len plus een omschrij­ving en her­komst waar het voor het eerst gebruikt werd. Wat zou lei­den tot de beroem­de Oxford English Dictionary. 

Dit gaat een flin­ke stu­die worden.

Als laat­ste nog de kant­te­ke­ning die ver­meld wordt waar het de bena­de­ring betreft als gehan­teerd door de Open Uni­ver­si­teit en waar ik het hele­maal mee eens ben. Het is niet het uit­gangs­punt van de Open Universiteit

om waar­de­oor­de­len te vel­len over de moder­ne maat­schap­pij, zoals bij ande­re stro­min­gen in de cul­tuur­we­ten­schap­pen het geval is. […] Doel is het ont­wik­ke­len en ver­fij­nen van inter­pre­ta­ties: onze cul­tuur­we­ten­schap­pe­lij­ke bena­de­ring is gericht op het door­gron­den van men­se­lijk han­de­len en de resul­ta­ten daarvan.

Het sluit mooi aan bij mijn eigen levens­fi­lo­so­fie. Het pro­be­ren iets te begrij­pen vind ik nog altijd veel belang­rij­ker dan het vormen/poneren van een oor­deel (met of zon­der vol­doen­de ken­nis). In die zin spreekt me dit uit­gangs­punt erg aan en kijk ik uit naar hoe dat in de ver­de­re stu­die terug gaat komen.

—

Mijn stu­die­voort­gang kun je hier volgen.

—