Woensdag, 26 augustus 2020

Johan­nes #Guten­berg wasn’t the inven­tor of mova­ble-type prin­ting when he first intro­du­ced the tech­no­lo­gy in Euro­pe around 1450. The *first* known mova­ble type was inven­ted more than 350 (!) yrs befo­re Guten­berg by the #Chi­ne­se arti­san Bi Sheng in 990‑1051 AD. Bi Sheng car­ved indi­vi­du­al charac­ters on pie­ces of fine clay. Metal mova­ble-type tech­no­lo­gy was inven­ted in 1377 by a #Korean monk named Bae­gun for his ‘Jikiji’, a book col­lec­ting the essen­ti­als of Zen Buddhism.

Net zoals gis­ter viel mijn oog op een arti­kel dat gel­inkt kan wor­den aan de leer­stof Inlei­ding Let­ter­kun­de. In Blok 1 wordt een afba­ke­ning gege­ven van de mid­del­eeu­wen door het begin rond het jaar 500 na Chris­tus te situ­e­ren, en het ein­de bij 1500 na Chris­tus. Voor dat ein­de wor­den een aan­tal ijk­pun­ten vermeld:

  • De uit­vin­ding van de boek­druk­kunst met los­se let­ters door Johan­nes Guten­berg in cir­ca 1452;
  • De ont­dek­king van Ame­ri­ka in 1492 door Chris­tof­fel Columbus;
  • De publi­ca­tie van de 95 stel­lin­gen door Maar­ten Luther in Wit­ten­berg op 31 okto­ber 1517;

Al deze gebeur­te­nis­sen zorg­den ervoor dat het wereld­beeld van de mid­del­eeu­wer dras­tisch kwam te ver­an­de­ren. In het leer­boek wordt het begrip Alte­rität (geïn­tro­du­ceerd door de Duit­se his­to­ri­cus Hans Robert Jauss) aan­ge­haald om dit te ver­kla­ren: men kan pas echt van een nieuw tijd­perk spre­ken als het zozeer van het voor­gaan­de ver­schilt dat het met het daar­bij beho­ren­de instru­men­ta­ri­um van ter­men en defi­ni­ties niet meer ade­quaat beschre­ven kan worden.

De boek­druk­kunst met los­se let­ters speelt daar­in een onder­schei­den­de rol omdat niet lan­ger met hout­blok­ken (waar­in een hele pagi­na gesne­den moest wor­den) gewerkt hoeft te wor­den, en er daar­door meer flexi­bi­li­teit komt voor de druk­ker. Dat maak­te het pro­ces veel snel­ler en goed­ko­per dan voor­heen, waar­door meer boe­ken voor meer men­sen beschik­baar kwa­men. Luther was een van de eer­sten die daar van pro­fi­teer­den. En met wat voor gevolg…

In het arti­kel kun­nen we lezen dat de uit­vin­ding van het wer­ken met los­se let­ters al veel eer­der had plaats­ge­von­den. en wel in Chi­na, zo’n 350 jaar eer­der. Voor de afba­ke­ning van de mid­del­eeu­wen in Euro­pa zal het geen ver­schil maken maar het is wel een mooi feitje voor een kennisquiz.