Het artikel dat ik vandaag onder ogen krijg op de site van de Maand van de Geschiedenis is aangeboden door National Geographics Historia, en is getiteld Het machtige eyland. Een auteur wordt niet vermeld. Die zal ik op de site van National Geographics zelf moeten opzoeken, zo lijkt het. Alleen moet ik daarvoor eerst een abonnement nemen want de artikelen zitten achter een betaalmuur. Dus helaas kan ik de naam van de auteur niet vermelden.
De naam van het ‘eyland’ heb ik wel. Sri Lanka. Of Ceylon ten tijde van de Vereenigde Oost-Indische Compagnie, die
in 1637 een verdrag met de koning van Kandy [sloot]. Zij beloofde de Portugezen van het eiland te verdrijven; als contraprestatie zou de vorst jaarlijks een hoeveelheid kaneel en olifanten leveren. Tijdens de Nederlandse ‘heerschappij’ van 1658 tot 1795 trok jaarlijks een Nederlandse afvaardiging naar het hof in Kandy voor een beleefdheidsbezoek aan de vorst, waarbij zij knielend geschenken aanboden in ruil voor hernieuwde handelsverdragen.
Het artikel concentreert zich op de havenstad Galle en het VOC-fort dat gebouwd werd tijdens de periode dat Nederland en Ceylon het verdrag hadden zoals hierboven vermeld. Nog altijd is dit fort prominent aanwezig hoewel het niet meer de oorspronkelijke functie als pakhuis heeft. Ceylon lag gunstig op de aanvoerlijnen vanuit Nederlands-Indië en had zelf een belangrijk product in de vorm van kaneel, zodat Galle een belangrijk knooppunt werd voor de overslag van goederen die bestemd waren om naar het vaderland vervoerd te worden
Het fort staat inmiddels op de Werelderfgoedlijst van Unesco en heeft tegenwoordig een woonfunctie. Tijdens de tsunami van 2004 die ook Sri Lanka hard trof en waarbij duizenden slachtoffers te betreuren waren, bleef de bewoners van het fort dit trieste lot bespaard. Zij hadden alleen waterschade. Door de tsunami is veel verloren gegaan van het historische onderzoek naar de rol, betekenis en huidige plek in de samenleving van het fort en de vele overgebleven VOC-gebouwen in Galle. Met onder andere Nederlandse noodhulp wordt er hard aan gewerkt hier weer nieuw leven in te blazen. Volgens Robert Parthesius (historicus van het Amsterdams Historisch Museum), die al vanaf 1992 bezig is met onderzoek naar scheepswrakken in de baai van Galle om zo een beeld te krijgen van de maritieme geschiedenis, is deze hulp niet meer dan vanzelfsprekend.
Het gaat hier om het gemeenschappelijk erfgoed van Nederland en Sri Lanka, betoogt hij. Beide landen hebben hierin een eigen verantwoordelijkheid. Het koloniale verleden vormt daarbij niet langer een geschilpunt waarop restauratieprojecten kunnen afketsen, zegt hij, maar wordt gezien als een onderdeel van een gemeenschappelijk verleden.
~ ~ ~
In oktober schrijf ik regelmatig een blogpost naar aanleiding van de artikelen op de site van de Maand van de Geschiedenis rond het thema van 2020: Oost/West.