Van wie zijn de botanische tuinen?

De inlei­ding door @CDrieenhuizen en @MBorren is begon­nen! Heel inte­res­sant onder­werp tot nu toe in het kader van #MvdG @Cultuur_OU => @CDrieenhuizen: Van­daag is de laat­ste dag om u aan te mel­den voor ons eer­ste webi­nar van de @MaandvdGesch, don­der­dag­avond a.s.! Over bota­ni­sche tui­nen, kolo­ni­a­le machts­struc­tu­ren, het belang van loka­le ken­nis en kunst met Tin­de van Andel, @sadiahcurates & @a_nother_web

twit­ter

Plek­ken waar Oost en West in al hun schoon­heid en kwaad­aar­dig­heid tege­lij­ker­tijd samen­ko­men zijn bota­ni­sche tui­nen: veel­al gesticht door wes­ter­se over­heer­sers in kolo­ni­ën om loka­le flo­ra te inven­ta­ri­se­ren en ver­der te ont­wik­ke­len om daar ver­vol­gens pro­fijt mee te beha­len. In hun opzet en doel reflec­teer­den ze de wes­ter­se rati­o­na­li­teit, weten­schap en han­dels­be­lan­gen. Ze wor­den veel­al gezien als de start van de natuur­we­ten­schap­pen in voor­ma­li­ge kolo­ni­ën als Singapo­re, Neder­lands-Indië of India en ont­le­nen aan die ziens­wij­ze veel­al hun (ten­ta­tie­ve) sta­tus als Werelderfgoed.

Deze avond stond er een webi­nar gepland in het kader van de Maand van de Geschie­de­nis, geor­ga­ni­seerd door het weten­schaps­ge­bied Cul­tuur­we­ten­schap­pen van de Open Uni­ver­si­teit. Het pro­gram­ma begon met een alge­me­ne inlei­ding ver­zorgd door dr. Marie­ke Bor­ren en dr. Caro­li­ne Drie­ën­hui­zen, die samen tevens de coör­di­na­tie over het gehe­le webi­nar had­den. Onder ande­re de filo­soof John Loc­ke werd aan­ge­haald waar Wes­ter­se kolo­ni­sa­tors een recht­vaar­di­ging von­den voor het zich toe-eige­nen van land. Want door het te bewer­ken kun je het clai­men. In tegen­stel­ling tot de bij­voor­beeld de jagers/verzamelaars die het gebied van ouds­her bevol­ken en die er aldus geen recht op heb­ben. Dit werd nog eens beves­tigd door de chris­te­lijk reli­gi­eu­ze over­tui­ging dat God de mens te ver­staan heeft gege­ven dat het land bewerkt dient te worden.

Na de inlei­ding was er een boei­en­de lezing door prof. dr. Tin­de van Andel (Uni­ver­si­teit Lei­den) over de tot­stand­ko­ming van wes­ter­se bota­ni­sche ken­nis op basis van prak­tij­ken en ken­nis in de loka­le samen­le­vin­gen van bij­voor­beeld Sri Lanka en Indo­ne­sië. Zij liet veel voor­beel­den zien van waar­om het hele­maal niet zo van­zelf­spre­kend is dat de ken­nis over inheem­se plan­ten op een cor­rec­te of vol­le­di­ge manier in de wes­ter­se wereld (of lokaal) terechtkwam. 

Een tota­le ande­re bena­de­ring werd ver­vol­gens geko­zen in een gesprek tus­sen de orga­ni­sa­to­ren met dr. Sadiah Boon­stra (Asia Scho­lar, Mel­bour­ne Uni­ver­si­ty) naar aan­lei­ding van de ten­toon­stel­ling  ‘On the natu­re of Bota­ni­cal Gar­dens’ (2020 / Fra­mer­Fra­med), over bota­ni­sche tui­nen als cen­tra van kolo­ni­a­le macht en over­heer­sing en de rela­tie met heden­daag­se kunst in Indo­ne­sië. Zij kreeg een aan­tal vra­gen voor­ge­scho­teld die zij met behulp van voor­beel­den uit de ten­toon­stel­ling uit­ge­breid besprak. Heel indruk­wek­kend vond ik het werk van Ipeh Nur over de vol­ke­ren­moord op de Ban­da eilan­den (uit­ge­voerd door Gou­ver­neur-gene­raal Jan Pie­ters­zoon Coen in 1621 om op die manier het mono­po­lie op noot­mus­kaat voor de VOC vei­lig te stellen).

Zon­der pau­ze te nemen ging het webi­nar hier­na ver­der met een intro­duc­tie door dr. Andre­as Weber (Uni­ver­si­teit Twen­te en gespe­ci­a­li­seerd in de natuur­his­to­ri­sche geschie­de­nis in kolo­ni­aal Indo­ne­sië) over zijn onder­zoek naar de bota­ni­sche tuin ‘Kebun Raya Bogor’ in Bogor, voor­heen Bui­ten­zorg (Neder­lands-Indië) in de peri­o­de begin 19de eeuw. Als his­to­ri­cus is hij voor­al geïn­te­res­seerd hoe de ont­wik­ke­ling van de bota­ni­sche tuin en de natuur­we­ten­schap­pe­lij­ke ken­nis die daar ont­wik­keld werd zich ver­houdt tot de kolo­ni­a­le poli­tie­ke en de wes­ter­se ‘bril’ van de onder­zoe­kers ter plekke:

The Bogor Bota­ni­cal Gar­dens in Indo­ne­sia, which was cal­l­ed ‘s Lands Plan­ten­tuin in what was then Bui­ten­zorg in the Dut­ch Indies, has under­go­ne seve­r­al cru­ci­al trans­for­ma­ti­ons sin­ce its foun­da­ti­on in 1817. Even if one focus­ses only on the colo­ni­al peri­od and lea­ves asi­de the peri­od after the Indo­ne­si­an Revo­lu­ti­on, the Gar­dens’ his­to­ry enhan­ces our under­stan­ding of the com­plex rela­ti­ons­hip bet­ween evol­ving colo­ni­al sci­en­ce prac­ti­ces and varying forms of impe­ri­al poli­tics. The his­to­ri­cal rela­ti­ons­hip bet­ween the bota­ni­cal garden’s poli­ti­cal orga­ni­za­ti­on and prac­ti­ces to stu­dy plants can be best descri­bed as co-evo­lu­ti­o­na­ry.  [gewina-studium.nl]

Als afslui­ting was er de moge­lijk­heid tot het stel­len van vra­gen die afwis­se­lend door de deel­ne­mers wer­den beant­woord. Hier­door ont­stond regel­ma­tig een leven­di­ge dis­cus­sie die de ver­schil­len­de stand­pun­ten goed tot hun recht deed komen. Al met al was de eind­con­clu­sie dat er nog heel veel werk gedaan moet wor­den om alles in kaart te bren­gen wat er bekend (of nog ver­bor­gen) is, en daar­voor is helaas geld nodig waar het nu aan ont­breekt. Ook de rol van de loka­le bevol­king (of men­sen met ‘wor­tels’ in over­zee­se gebie­den) waar de inheem­se plan­ten hun ori­gi­ne heb­ben moet veel meer aan­dacht krij­gen. Er is zoveel ken­nis aan­we­zig waar geen gebruik van wordt gemaakt, en het is dood­zon­de als dat ver­lo­ren zou gaan. 

Wat mij betreft was het een uiterst leer­za­me avond. Het webi­nar is opge­no­men, maar het is nog niet dui­de­lijk of en wan­neer de opna­me beschik­baar wordt gemaakt. Zodra ik iets meer weet zal ik een link pos­ten onder deze blogpost.

~ ~ ~

Upda­te: het webi­nar staat nu hier online.