20201031

Blogpost

Boeken voor het sluiten van de maand

Last minu­te shop­ping in het kader van de Maand van de Geschie­de­nis #MvdG en geluk­kig was ‘Rei­zi­gers van een nieu­we tijd’ van @abdelkabenali nog beschik­baar bij de bete­re boek­han­del in Bemmel.

twit­ter

Van­daag kwam ik erach­ter dat ik het essay geschre­ven door Abdel­ka­der Bena­li voor de Maand van de Geschie­de­nis hele­maal ver­ge­ten was aan te schaf­fen. Snel dus nog even naar de boe­ken­win­kel in Bem­mel en dui­men dat ze het nog op voor­raad heb­ben. Ik had geluk en als dank bezorg­de ik hen wat extra omzet. De oogst waar­mee ik huis­waarts keerde:

  • Rei­zi­gers van een nieu­we tijd — Abdel­ka­der Benali
  • Hori­zon City — Jaap Scholten
  • Aard­se mach­ten — Miche­al Burleigh

Spreeuwen op hoogspanning

Spreeu­wen op hoogspanningsmast

twit­ter

Als een mag­neet trok de hoog­span­nings­mast die van­uit onze tuin rich­ting Bem­mel goed te zien is, deze namid­dag plots een gro­te zwerm spreeu­wen aan. Het was enke­le minu­ten lang een komen en gaan tot­dat ze niet veel later met z’n allen beslo­ten weer ver­der te trekken.

Technische problemen in de nacht

@eamvanrijswijk: Van­avond ga ik tij­dens de Nacht van de Geschie­de­nis ‑live van­af de Ere­ga­le­rij @rijksmuseum — in gesprek met @Kcsmouter, @LotteJensen14 en Mar­jo­lein ’t Hart over de rela­tie tus­sen Oost- en West-Neder­land. Kijk mee van­uit je luie stoel: Pro­gram­ma en sprekers

twit­ter

Op de val­reep had ik me eer­der deze week aan­ge­meld voor de Nacht van de Geschie­de­nis ver­zorgd door het Rijks­mu­se­um. Geen vir­tu­e­le rond­lei­ding door het muse­um om de col­lec­tie op deze manier rus­tig en vei­lig te kun­nen bekij­ken, maar lezin­gen en gesprek­ken in het kader van de Maand van de Geschie­de­nis. Ik vond het een pas­sen­de afslui­ting voor de ’taak’ die ik mij­zelf had opge­legd om iede­re dag een arti­kel op de site van de Maand van de Geschie­de­nis te lezen en daar regel­ma­tig over te bloggen. 

Over dat laat­ste: ja, ik heb iede­re dag een arti­kel gele­zen, alleen schiet het erover blog­gen er soms bij in. Wat ik doe is toch de gehe­le maand okto­ber als­nog op iede­re dag (dus door te anti-date­ren) een blog­post te publi­ce­ren over de arti­ke­len die ik gele­zen heb. En mis­schien ook nog wel in novem­ber, want het zijn veel meer arti­ke­len dan dat er dagen in okto­ber zit. Dus kom regel­ma­tig terug (of, nog beter, abon­neer je voor blo­gup­da­tes) om ver­der te lezen over de Maand van de Geschiedenis.

Terug naar de Nacht van de Geschie­de­nis, wat eigen­lijk een Avond van de Geschie­de­nis was gezien de start­tijd van 20:00 uur en de geplan­de duur tot 23:00 uur. Ach­ter­af had het nacht­werk kun­nen wor­den want door de tech­ni­sche pro­ble­men begon het pro­gram­ma bij­na een uur later. Althans in de livestream van­uit de Ere­ga­le­rij. De livestream van­uit de Bibli­o­theek kwam niet eer­der dan na twee uur ein­de­lijk van de grond. En laat dat nou net de livestream zijn waar ik het meest in geïn­te­res­seerd was. 

Het was dus behel­pen deze avond. Toen de livestream van­uit de Ere­ga­le­rij kon begin­nen besloot ik daar aan te slui­ten zodat ik in ieder geval niet lan­ger tegen een don­ker scherm zat aan te kij­ken. Na de ope­ning door Vali­ka Smeul­ders (hoofd geschie­de­nis van het Rijks­mu­se­um) volg­de het eer­ste programmaonderdeel:

  • Oost- en West-Neder­land in tij­den van crises
  • Wat: Gesprek
  • Met: Mar­jo­lein ‘t Hart en Lot­te Jen­sen (Karel Smou­ter had moe­ten afzeggen)
  • Mode­ra­tor: Eve­li­ne van Rijswijk

Dat ieder­een anders rea­geert op een nati­o­na­le cri­sis, moge dui­de­lijk zijn. Maar klopt het dat Oost- en West-Neder­lan­ders in het heden en ver­le­den anders omgaan met peri­o­de van cri­ses? En wat voor gevol­gen kun­nen cri­ses heb­ben voor de ver­hou­din­gen tus­sen Oost- en West-Neder­land
Publieks­his­to­ri­cus Eve­li­ne van Rijs­wijk gaat in gesprek met poli­tiek his­to­ri­cus Mar­jo­lein ‘t Hart, hoog­le­raar cul­tuur­ge­schie­de­nis Lot­te Jen­sen en cor­res­pon­dent van Oost-Neder­land Karel Smou­ter over de ver­schil­len­de omgang met cri­ses in Oost- en West-Neder­land tij­dens de Tach­tig­ja­ri­ge Oor­log, de Fran­se Tijd en Napo­le­on­ti­sche Oor­lo­gen en cri­ses van van­daag de dag, zoals de coronacrisis.

Daar­na was er een kor­te pau­ze van vijf minu­ten die gevuld werd door een voor­af opge­no­men film­pje waar als­nog die vir­tu­e­le tour door het Rijks­mu­se­um gehou­den werd. Bij ver­schil­len­de kunst­wer­ken werd stil­ge­staan en extra infor­ma­tie getoond. Dit zou ook gebeu­ren bij ande­re pau­ze­mo­men­ten op de avond.

Na de pau­ze waren de pro­ble­men met de livestream in de Bibli­o­theek nog steeds niet ver­hol­pen en bleef ik han­gen in de Ere­ga­le­rij voor:

  • Ont­wor­tel­de Euro­pe­a­nen? Arbeids­mi­gra­tie in Oost- en West-Europa
  • Wat: Gesprek
  • Met: Jelle van Lot­tum en Iwo­na Gusc (Peter Ver­meersch had moe­ten afzeggen)
  • Mode­ra­tor: Stép­ha­ne Alonso

Wat is ‘Oost-Euro­pa’ en wie zijn ‘Oost-Euro­pe­a­nen’? Door de eeu­wen heen ver­an­der­de Oost-Euro­pa van defi­ni­tie en zelfs loca­tie, maar één eigen­schap bleef: tus­sen het oos­ten en wes­ten bestaat en bestond altijd uit­wis­se­ling van arbeids­mi­gran­ten.
NRC-bui­ten­land­ver­slag­ge­ver en voor­ma­lig Oost-Euro­pa cor­res­pon­dent Stép­ha­ne Alon­so gaat in gesprek met migra­tie­his­to­ri­cus Jelle van Lot­tum, cul­tuur­his­to­ri­cus Iwo­na Gusc en poli­ti­co­loog Peter Ver­meersch over het con­cept ‘Oost-Euro­pa’. Wie waren en zijn de Oost-Euro­pe­se migran­ten die naar West-Euro­pa kwa­men en komen voor werk? En wie blij­ven erach­ter in Oost-Euro­pa? Wel­ke con­se­quen­ties heeft en had arbeids­mi­gra­tie voor Oost-Euro­pa zelf? Bestaat er zoiets als ‘de Oost-Euro­pe­se arbeids­mi­grant’? En hoe ziet de migra­tie van West- naar Oost-Euro­pa eruit?

Even leek het erop dat we na dit gesprek en de twee­de pau­ze over kon­den scha­ke­len naar de Bibli­o­theek, maar helaas. Van een zwart scherm kre­gen we nu een blauw scherm te zien. Dus toog ik onver­rich­ter­za­ke terug naar de Ere­ga­le­rij waar dit­maal een muzi­kaal inter­mez­zo met voor­ge­dra­gen tek­sten was begonnen:

  • Voi­ces from Letters
  • Wat: Muzi­ka­le voorstelling
  • Door: Ver­non Chat­lein, Babs Gons en Laurin­do Andrea

In de jaren ‘50 en ‘60 van de vori­ge eeuw docu­men­teer­den de Neder­land­se mis­si­o­na­ris pater Paul Bren­ne­ker en lite­rair kun­ste­naar uit Cur­acao “Ompi” Elis Juli­a­na ken­nis, fol­klo­re en erf­goed uit Cura­çao. De col­lec­tie genaamd ‘ZIKINZA’ bevat 1.400 opna­mes met ver­ha­len, anek­do­tes en lie­de­ren van de Afro-Cura­çao­ë­naars en vormt een van de groot­ste ken­nis­ban­ken van ora­le tra­di­tie van Cura­çao.
Per­cus­si­o­nist Ver­non Chat­lein is een van de onder­zoe­kers van dit ora­le erf­goed en maak­te samen met his­to­ri­cus en ver­tel­ler Laurin­do Andrea de voor­stel­ling Voi­ces from Let­ters: Zikinza.Voor de Nacht van de Geschie­de­nis neemt Chat­lein ons samen met spo­ken word artist Babs Gons mee op een muzi­ka­le reis waar­in deze his­to­ri­sche stem­men cen­traal staan. Zij put­ten kracht en ken­nis uit deze Voi­ces from the past en zul­len in deze voor­stel­ling op basis daar­van Let­ters to the futu­re sturen.

Toen ik het sein­tje kreeg dat de livestream in de Bibli­o­theek nu dan toch echt bleek te wer­ken haak­te ik hal­ver­we­ge af bij deze per­for­man­ce en was net op tijd voor een pro­gram­ma­on­der­deel dat ik voor­af gese­lec­teerd had om te volgen:

  • Voed­sel ver­plaatst, voed­sel verbindt
  • Wat: Culi­nai­re lezing
  • Door: Esther Cap­tain, Nico­le Medi­na Col­la­zo (Engels) en Jai­me Pagán Jimé­nez (Engels)

Ingre­di­ën­ten en gerech­ten bewe­gen al eeu­wen over de wereld­bol. Hoe heb­ben deze stro­men ons menu beïn­vloed op het gebied van smaak­pa­let, eet­cul­tuur en emo­ti­o­ne­le lading? Drie pre­sen­ta­ties schij­nen hier licht op en drie recep­ten geven een voor­proef­je.
His­to­ri­ca Esther Cap­tain intro­du­ceert de smaak van ver­lan­gen: fan­ta­sie­re­cep­ten uit de Japan­se kam­pen in Neder­lands-Indië en Nico­le Medi­na Col­la­zo belicht de cul­tu­ren rond kof­fie. Etno­bo­ta­nist en arche­o­loog Jai­me Pagán-Jimé­nez kijkt naar stro­men van voed­sel­pro­duc­ten tus­sen Zuid­oost-Azië, Afri­ka, het Cari­bisch gebied en Europa.

Omdat de twee livestreams nu niet meer gelijk­tij­dig lie­pen qua start- en eind­tijd en ook nog eens het ori­gi­ne­le pro­gram­ma niet meer klop­te, viel ik na dit item mid­den in het gesprek wat in de Ere­ga­le­rij was begon­nen en dat ik ook had wil­len vol­gen. Maar niet getreurd, het was ook zon­der de inlei­ding ver­der goed te volgen:

  • Het sla­ver­nij­ver­le­den gere­pre­sen­teerd in het heden
  • Wat: Gesprek
  • Met: Vali­ka Smeul­ders, Zaw­die Sand­vliet, Robin Goud­smit en Fran­cio Guadeloupe
  • Mode­ra­tor: Aldith Hunkar

Het Neder­land­se sla­ver­nij­ver­le­den gaat ons alle­maal aan en werkt door tot in onze hui­di­ge samen­le­ving. In dit panel­ge­sprek gaan experts uit ver­schil­len­de vak­ge­bie­den met elkaar in gesprek over hoe we in onze samen­le­ving een open dia­loog kun­nen cre­ë­ren over het sla­ver­nij­ver­le­den en aan bewust­wor­ding van dit ver­le­den kun­nen bij­dra­gen.
Pre­sen­ta­tor Aldith Hun­kar leidt het gesprek en aan tafel schui­ven hoofd Geschie­de­nis van het Rijks­mu­se­um Vali­ka Smeul­ders, jour­na­list Robin Goud­smit, docent Zaw­die Sand­vliet en aca­de­mi­cus Fran­cio Guadeloupe.

Onder­tus­sen was dui­de­lijk gewor­den dat het pro­gram­ma in de Bibli­o­theek (met twee uur ver­tra­ging) niet meer recht­streeks zou wor­den gestreamd. Alles zoals gepro­gram­meerd zou wel wor­den opge­no­men en later beschik­baar wor­den gemaakt, samen met alle ande­re items want eer­lijk gezegd was de beeld- en/of geluids­kwa­li­teit niet altijd even goed waar­door voor­al tij­dens de vir­tu­e­le rond­lei­ding veel van de bege­lei­den­de tekst niet gele­zen kon wor­den. Dus een kwes­tie van geduld voor­dat ik de gemis­te gesprek­ken op mijn gemak kan gaan zien. En dat geldt ook voor de laat­ste lezing die wel heel vaak haperde:

  • De onder­gang van het westen
  • Wat: Key­no­te
  • Door: Jona­than Holslag

In het boek Vre­de en oor­log. Een wereld­ge­schie­de­nis kijkt poli­ti­co­loog Jona­than Hol­slag terug op drie­dui­zend jaar machts­po­li­tiek – van de opkomst van het Romein­se rijk tot de groei­en­de macht van Chi­na van­daag. Het boek her­in­nert ons eraan dat vre­de in Euro­pa niet in steen gebei­teld staat en ook de domi­nan­tie van het Wes­ten is alles­be­hal­ve van­zelf­spre­kend. Ster­ker nog: Euro­pa ver­toont anno 2020 alle teke­nen van een impe­ri­um in ver­val. Vol­gens Hol­slag is die neer­gang aan ons­zelf te wij­ten. Zo maakt onze zucht naar goed­ko­pe pro­duc­ten lan­den als Chi­na rij­ker en daar­mee mach­ti­ger. Door lan­den met auto­ri­tai­re lei­ders eco­no­misch ster­ker te maken onder­gra­ven we onze eigen waar­den en demo­cra­tie. Groei­en­de onge­lijk­heid in Euro­pa leidt tot onvre­de en poli­tie­ke insta­bi­li­teit. De mede door het Wes­ten ver­oor­zaak­te kli­maat­ver­an­de­ring in com­bi­na­tie met bevol­kings­groei in het Zui­den zal een migra­tie­golf naar het rij­ke Euro­pa ver­oor­za­ken. Is de onder­gang van het Wes­ten nog te stop­pen? Wat kun­nen we leren van de geschiedenis?

Al met al was het een heel geva­ri­eer­de avond waar ieder­een zijn best deed om ondanks alle tech­ni­sche pro­ble­men er toch het bes­te van pro­beer­de te maken en waar­van ik alleen maar kan zeg­gen dat dat gelukt is. Ik heb geno­ten van de spre­kers en de tus­sen­tijd­se impres­sies van het Rijks­mu­se­um en kijk voor­uit naar het moment wan­neer alle onder­de­len beschik­baar komen die van­avond op het pro­gram­ma stonden.