In The testaments van Margaret Atwood lezen we (op blz. 77–80) hoe twee jonge meisjes in Gilead (een fictief land waar vrouwen een ondergeschikte rol hebben) op school bijbelonderwijs krijgen. Belangrijke verhalen of stichtelijke passages worden hen verteld tijdens deze lessen zonder dat zij de bijbel zelf onder ogen krijgen, want de gevaarlijke kunst van lezen wordt hen niet aangeleerd.
Een van de verhalen die ze te horen krijgen en wat voor veel consternatie in de klas zorgt, is het verhaal van ’the Concubine Cut into Twelve Pieces’. De bijvrouw van een man offert zichzelf op door vrijwillig naar buiten te gaan wanneer een groep mannen zich verzameld heeft bij een herberg op zoek naar seksueel genot. Ze wordt de hele nacht doorlopend verkracht en overleeft het niet. Een dappere en nobele daad, volgens een van de vrouwelijke leerkrachten.
Ik vond het, net als de jonge meisjes in de klas, een gruwelijk verhaal maar wist niet in hoeverre dit verteld werd om de meisjes duidelijk te maken wat hun positie in de samenleving van Gilead was, of dat het daadwerkelijk een verhaal in de bijbel was. Inmiddels ben ik al heel wat onthutsende voorbeelden tegengekomen tijdens het lezen van Genesis, dus ik verbaas me nergens meer over. Ik dacht even dat het hier een passage uit Genesis 19 betrof, waar de gasten van Lot in Sodom ook belaagd worden door een groep mannen. Lot biedt dan zijn dochters aan als compromis, maar de gasten (engelen in dit geval) grijpen in voordat het zover kan komen.
Omdat er helaas geen verwijzing te vinden was waar dit dan wel in de bijbel te vinden zou zijn, deed ik verder geen moeite meer om het op te zoeken.
Vandaag las ik (op blz. 302–304) hoe de twee meisjes, inmiddels een stuk ouder, toegang hebben tot de bijbel (en ook in staat zijn om te lezen) en waar het betreffende verhaal te vinden is: Rechters 19–21. Vandaar dat ik het niet herkende. Tot nu toe ben ik slechts gevorderd tot tweederde van het boek Genesis, en het boek Rechters komt pas veel later in het Oude Testament voorbij.
Maar ik zocht het op, net zoals de jonge vrouwen gedaan hadden. Het blijkt nog veel gruwelijker te zijn dan gedacht. En er is geen sprake van opoffering, eerder een achteloos gebaar om vrouwen als een stuk vlees voor de hongerige leeuwen gooien.
Lees zelf maar:
Terwijl de reiziger en zijn gastheer genoeglijk aan de maaltijd zaten, liepen de mannen van de stad bij het huis te hoop. Deze onverlaten bonsden op de deur en riepen tegen de oude heer des huizes: ‘Laat die gast van u naar buiten komen, we willen hem nemen!’ De gastheer ging naar buiten en zei tegen hen: ‘Vrienden, bega toch geen schanddaad. Zoiets kunnen jullie niet doen: deze man is bij mij te gast! Ik heb hier mijn dochter, die nog maagd is, en de bijvrouw van mijn gast; laat me die naar buiten sturen. Neem hen maar en doe met hen wat jullie willen, maar doe deze man hier zoiets schandelijks niet aan.’
Rechters 19
De belagers gingen daar niet op in, maar toen de Leviet zijn vrouw de straat op duwde, naar hen toe, verkrachtten en misbruikten ze haar de hele nacht lang. Pas bij het eerste ochtendgloren lieten ze haar gaan. Terwijl het langzaam licht werd, sleepte ze zich naar het huis waar haar man te gast was. Voor de drempel viel ze neer. Toen haar man die ochtend bij de eerste zonnestralen de deur opende en naar buiten ging om zijn reis te vervolgen, zag hij zijn vrouw daar liggen, haar handen uitgestrekt naar de drempel. ‘Sta op,’ zei hij tegen haar. ‘Kom, we vertrekken.’
Rechters 19
Maar er kwam geen antwoord. Hij tilde haar op de ezel en vertrok naar zijn woonplaats.
Rechters 19
Thuisgekomen nam hij zijn mes en sneed het lichaam van zijn vrouw in twaalf stukken; naar elk stamgebied van Israël stuurde hij een stuk. En ieder die het zag zei: ‘Zoiets is nog nooit gebeurd! Nog nooit hebben we in Israël zoiets meegemaakt, vanaf de uittocht uit Egypte tot op de dag van vandaag. Dit kunnen we niet toestaan. We moeten ons beraden en besluiten wat we zullen doen.’
Het onderschrift in de bijbel bij deze passage is ‘Het gastrecht geschonden in Gibea’. Tja, dat was natuurlijk ook heel erg schokkend.