Vandaag las ik een bericht op NOS.nl over de Spaanse oud-rechter Baltasar Garzón. Hij heeft een nieuwe aanleiding gevonden om een zaak waar hij mee bezig was opnieuw onder de aandacht te brengen. Ditmaal wil hij dat de Verenigde Naties stappen tegen Spanje ondernemen omdat twee VN-onderzoekers hebben aangegeven dat de reden die Garzón dwong te stoppen met zijn onderzoek, misschien wel niet geldig is. Het gaat hier om een amnestiewet uit 1977 uitgevaard kort na het overlijden van Franco, die zou gelden voor alle misdaden gepleegd door Franco-aanhangers tijdens zijn bewind. Ook voor de betrokkenheid bij de verdwijning van misschien wel 150.000 Spaanse burgers in de periode 1936-1951.

Waarom breng ik dit hier onder de aandacht? Of, misschien net zo interessant, waarom bleef ik langer hangen bij dit bericht dan ik normaal zou doen? Zoveel heb ik niet met de Spaanse geschiedenis van de twintigste eeuw. Het was de naam. Baltasar Garzón. Ik had onlangs nog over hem gelezen. Het duurde even voordat het begon te dagen. Dit weekend las ik ‘De gestolen kinderen’ van Gerardo Soto y Koelemeijer. Daarin kwam Garzón voorbij als de rechter die een breder onderzoek wilde naar de gestolen kinderen waarvan de hoofdpersoon in de roman denkt er eentje te zijn. In zijn nawoord schrijft Soto y Koelemeijer:

In 2007 wordt de Ley de Memoria Histórica de España (Wet op het historisch geheugen van Spanje) aangenomen. Met deze wet komt er eindelijk erkenning voor de slachtoffers van de Burgeroorlog en de periode daarna, de dictatuur van Franco; dus ook voor slachtoffers ter linkerzijde. De wet biedt Baltasar Garzón de mogelijkheid om de wreedheden die tijdens de dictatuur hebben plaatsgevonden te onderzoeken. Massagraven worden geopend en voormalige leden van het Franco-regime worden in staat van beschuldiging gesteld. Bovendien stuit Garzón op de babyroof, die mettertijd steeds grotere proporties had aangenomen. [p.252; onderstreept door mij]

Grenzend aan Spanje ligt Portugal en ook daar is de bevolking lange tijd gebukt gegaan onder een dictatuur (1926-1974). Belangrijkste persoon gedurende het grootste gedeelte van die periode was António de Oliveira Salazar, onder andere Minister-President, minister van Financiën, minister van Buitenlandse Zaken en minister van Oorlog. De roman ‘Jouw gezicht zal het laatste zijn’ van João Ricardo Pedro die drie generaties van een Portugese familie volgt, begint wanneer Augustus Mendes zich om onbekende redenen uit het openbare leven ten tijde van deze dictatuur terugtrekt.

‘Jouw gezicht zal het laatste zijn’ is tevens het laatste boek wat ik ontvangen heb en op de nominatie staat om nog dit jaar besproken te worden in het kader van Een perfecte dag voor literatuur. We hebben dan acht boeken de revue laten passeren sinds we op 30 september zijn begonnen met Niets en niemand van Ivo Bonthuis. Een mooi aantal. En in 2014 gaan we natuurlijk onverdroten verder. Om het overzicht te behouden heb ik een aparte pagina in mijn blogmenu opgenomen voor ‘easy reference’. Ik zal daar niet alleen de links naar de gerecenseerde boeken vermelden, maar ook de blogposts die op de een of andere manier te maken hebben met de bloggersleesclub die mij nu al zoveel voldoening geeft.

Blogdatum: 30 december 2013

Augusto Mendes is een welgestelde dokter, die tijdens de dictatuur van Salazar de stad verlaat om in een ver en afgelegen dorp te gaan wonen, niemand weet waarom. Zijn zoon Antonio Mendes komt getraumatiseerd terug van de oorlog in Angola, waar hij twee keer naartoe is gestuurd. Dan komt diens zoon Duarte Mendes, de eigenlijke hoofdpersoon, een begenadigd pianist – die de muziek helemaal de rug toekeert. Hij beseft dat ook hij is aangeraakt door deze beladen familiegeschiedenis, en dat hij degene is die het een plek moet geven.

Jouw gezicht zal het laatste zijn
João Ricardo Pedro
Uitgeverij Signatuur
ISBN 9789056724696

~ ~ ~